Αρχείο έτους 2007

School libraries have been the subject of a number of regulations since the establishment of the Greek nation, but school libraries have never been treated as an essential feature of educational programmes. They lack space, funds and equipment. Moreover, teachers are not aware of their role and services in contemporary schools. This article reports on a study that analyzed written texts produced by primary school teachers, discussing the function, role, and potential of school libraries. The teachers participating in the research described the ideal library, which is quite different from the reality in primary schools.

School libraries have been subjected to legislative reforms since the establishment of the Greek State. Occasionally, but not regularly, there have been plenty of relevant statutes, which were adjusted to the existing curricula and reflected the current trend in the educational system. Significantly, it is worth investigating whether statutes have ultimately carried out the various governments’ stated intents. Needless to say, school libraries have never been considered as an essential component of an educational system, have been seriously suffering from a shortage of equipment and well-designed rooms, as well as from insufficient funding for book supplies. Finally, teachers themselves are frequently unaware of the role and the services that school libraries are able and have to offer in a modern school. Even nowadays, daily educational procedures can be accomplished without school libraries. In Greece, there has been an attempt to re-examine the operation of school libraries, both in theoretical and practical terms. In the present study, there is a discussion on the relevant statutes concerning school libraries, their operation, as well as any shortages and problems involved. In addition, the study includes a discussion of how school libraries are run in three European countries. There is also a survey based on 100 texts written by Elementary school teachers about the operation, role and utility of school libraries. The survey involves 7 thematic categories, which virtually encapsulate an ideal format of organizing and running school libraries, and convey the views stated by the teachers participating in the specific research. The respondents described an ideal library, which is totally irrelevant to the picture of contemporary libraries in Greece.

Η έννοια της λέξης είναι μια θεμελιώδης πλευρά της δομής της γλώσσας και η ανάπτυξή της ως λεξιλογικής μονάδας και ως μεταγλωσσικής δεξιότητας συχνά αντιστοιχεί προς την κατάκτηση σημαντικών δεξιοτήτων γραμματισμού. Στην έρευνα αυτή καταγράφονται οι αντιλήψεις παιδιών προσχολικής ηλικίας για την έννοια της λέξης. Τα υποκείμενα της έρευνας αποτέλεσαν 50 νήπια που φοιτούσαν σε νηπιαγωγεία του Ν. Ημαθίας. Για να διερευνηθούν οι αντιλήψεις των παιδιών, χρησιμοποιήθηκαν τρεις δοκιμασίες: στην πρώτη τα παιδιά επαναλάμβαναν την τελευταία λέξη που άκουγαν καθώς διαβάζονταν ένα κείμενο, στη δεύτερη τους ζητήθηκε να αντιληφθούν την έννοια του κενού και στην τρίτη ταυτοποιούσαν λέξεις σε ένα γραπτό κείμενο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν μια μάλλον συγκεχυμένη αντίληψη της λέξης και πολύ λίγα αντιλαμβάνονται την έννοιά της. Με την κατάλληλη διδασκαλία τα παιδιά μπορούν να προσεγγίσουν τη γνώση αυτή, η οποία θεωρείται από τη βιβλιογραφία απαραίτητη για την κατάκτηση της ανάγνωσης και της γραφής.

Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Ελληνικής Γλώσσας για το Δημοτικό Σχολείο, ο μαθητής επιδιώκεται να μάθει να χειρίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα την ελληνική γλώσσα. Ειδικότερα, για την Ε’ και Στ’ τάξη Δημοτικού σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας είναι τόσο η βελτίωση της ποιότητας της προφορικής έκφρασης του μαθητή, όσο και η ανάπτυξη της ικανότητάς του να επικοινωνεί με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα και να οργανώνει τη σκέψη του με όργανο το γραπτό λόγο. Ένα από τα εργαλεία για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι οι διάφορες ασκήσεις, τις οποίες καλείται να επιλύσει ο μαθητής. Στόχος της έρευνάς μας είναι να εξετάσουμε το είδος των ασκήσεων στα βιβλία της Γλώσσας της Ε’ και Στ’ Δημοτικού και να παρακολουθήσουμε με τον τρόπο αυτό την εφαρμογή των στόχων που θέτει για το μάθημα της Γλώσσας τόσο το Αναλυτικό Πρόγραμμα του 1999 όσο και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών του 2001/2003. Πιο συγκεκριμένα, καταγράφουμε τις ασκήσεις και τις ταξινομούμε: Σύμφωνα με τον τύπο τους, σε ανοιχτές και κλειστές. Σύμφωνα με τη μορφή τους, σε προφορικές και γραπτές. Σύμφωνα με το είδος τους, σε ασκήσεις δομής και ασκήσεις λόγου. Σύμφωνα με την κατηγορία τους, σε συμπλήρωσης, σύζευξης, διάταξης, αντικατάστασης, μετασχηματισμού, παραγωγής-σύνθεσης, εύρεσης-υπογράμμισης, ανάπτυξης, επικοινωνιακής δεξιότητας, πολλαπλής επιλογής. Σύμφωνα με το γλωσσικό επίπεδο, σε μορφολογίας, σύνταξης προτάσεων, σύνταξης κειμένου, λεξιλογίου-σημασιολογίας. Μας απασχολεί η συχνότητα με την οποία συναντάμε το κάθε είδος ασκήσεων και τις παρουσιάζουμε δίνοντας έμφαση στις ασκήσεις παραγωγής λόγου, τόσο γραπτού όσο και προφορικού.

Με τη συγγραφή των νέων βιβλίων γλωσσικής διδασκαλίας στο Δημοτικό Σχολείο, τα οποία κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το σχολικό έτος 2006-7, θεωρητικά τουλάχιστον, «μεταφράστηκε» σε διδακτέα ύλη το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) της Ελληνικής Γλώσσας. Τονίζουμε το θεωρητικά, τόσο για να θυμίσουμε ότι τα διδακτικά εγχειρίδια στη χώρα μας πρέπει να γράφονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές του εκάστοτε νομοθέτη, όσο και -κυρίως- για να επισημάνουμε το γεγονός ότι είναι ερευνητέο εάν και κατά πόσο ήταν επιτυχημένη αυτή η «μετάφραση». Η αναγκαιότητα μιας τέτοιας έρευνας τεκμαίρεται εξάλλου αφενός από τα ευρήματα ερευνών που έγιναν στα παλιά εγχειρίδια γλωσσικής διδασκαλίας και απέδειξαν ότι μόνο αυτονόητη δεν είναι η συμμόρφωση των βιβλίων προς τα εκάστοτε αναλυτικά προγράμματα που υποτίθεται ότι υλοποιούν και αφετέρου από τις αντιφατικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα για την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά των νέων βιβλίων. Στην έρευνά μας εστιάζουμε στον κειμενοκεντρικό χαρακτήρα των νέων βιβλίων για τις τάξεις Γ’, Ε’ και ΣΤ’ (της Δ’ τάξης δεν είχαν κυκλοφορήσει ακόμη), καθώς οι τάξεις αυτές έχουν σχεδόν ταυτόσημους στόχους. Διερευνούμε, δηλαδή, εάν και κατά πόσο «η γλωσσική διδασκαλία [όπως υλοποιείται μέσω των νέων εγχειριδίων] αντιμετωπίζει την ανάγκη του μαθητή να χειρίζεται διάφορα είδη λόγου είτε ως κείμενα προς επεξεργασία είτε ως κείμενα που καλείται ή επιθυμεί να συνθέσει ο ίδιος». Ειδικότερα, καταγράψαμε ποια και πόσα είδη λόγου και τύποι κειμένων περιλαμβάνονται στα νέα εγχειρίδια, ώστε να διαπιστώσουμε αν αυτά καλύπτουν επαρκώς «το φάσμα των συνηθέστερων ειδών λόγου, δηλαδή του “αναφορικού” (αφήγηση, περιγραφή, ανακοίνωση, κ.τ.ό.) και του “κατευθυντι-κού” (πρόσκληση, ερώτηση, παράκληση, οδηγία, επιχειρηματολογία, κ.τ.ό.)». Ερευνήσαμε, επίσης, τον τρόπο αξιοποίησης των διάφορων κειμενικών ειδών που ακολουθείται στα νέα εγχειρίδια, για να διαπιστώσουμε αν εξυπηρετεί την εξοικείωση των μαθητών με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (υπερδομή) των κειμενικών αυτών ειδών. Τέλος, προχωρήσαμε σε συγκρίσεις μεταξύ των διαφόρων τάξεων, για να διαπιστώσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα υπό εξέταση εγχειρίδια υλοποιούν τον «ενιαίο» χαρακτήρα του Προγράμματος Σπουδών όσον αφορά το ερευνώμενο στοιχείο, τα κειμενικά είδη.

Στόχος της εργασίας αυτής είναι η κριτική παρουσίαση του περιεχομένου των Αναλυτικών Προγραμμάτων του μαθήματος της αγγλικής γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, από τότε που καθιερώθηκε ως υποχρεωτικό το μάθημα της ξένης γλώσσας στο ωρολόγιο πρόγραμμα της δημοτικής εκπαίδευσης: πρόκειται για το Αναλυτικό Πρόγραμμα του 1997, το οποίο συγγράφηκε την εποχή που καθιερώθηκαν τα εγχειρίδια της αγγλικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο επίσημα, για το Πρόγραμμα Σπουδών Αγγλικών του 2001, και για το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών του 2002, όπου εμπεριέχεται και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του γνωστικού αντικειμένου. Επιδιώκεται η παράλληλη σύγκριση των παραπάνω προγραμμάτων, ώστε να διαπιστωθεί μέσω των ομοιοτήτων ή των διαφορών που εντοπίζονται κατά πόσο αναπροσαρμόστηκε το αρχικό Αναλυτικό Πρόγραμμα του 1997. Χρησιμοποιώντας τα περιεχόμενα των κειμένων αυτών κατά ενότητα, κεφάλαιο, παράγραφο και τίτλο, επιδιώκουμε να κάνουμε κριτική διερεύνηση των αλλαγών που σημειώθηκαν, ή όχι, στο καθένα από αυτά και να τις αξιολογήσουμε ποιοτικά.

Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί τη συμβολή μου στο Διεθνές Συνέδριο “Η ανάπτυξη του Ελληνισμού στην Ουκρανία (18ος – αρχές 20ού αι.)”, που οργανώθηκε από το Κρατικό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών στη Μαριούπολη της Ουκρανίας. Η πρότασή μου αφορούσε τη συνεργασία των Πανεπιστημίων Μαριούπολης και Δυτικής Μακεδονίας σε μεταπτυχιακό επίπεδο με τη χρήση της νέας τεχνολογίας και στόχο την προώθηση της ελληνομάθειας στην Ουκρανία.

Την τελευταία δεκαετία έχει αναπτυχθεί ένας γόνιμος προβληματισμός για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στη σχεδίαση και υλοποίηση ψηφιακών περιβαλλόντων μάθησης από τους ίδιους τους δασκάλους για την υποστήριξη της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος. Η παρούσα εργασία επιχειρεί να συνεισφέρει σε αυτό τον προβληματισμό με την παρουσίαση ενός εκπαιδευτικού λογισμικού, του Ε.Π.Ε.Κ. (Επεξεργασία Πρωτότυπων Επικοινωνιακών Κειμένων.

Στην περίπτωση της Παρευξείνιας ζώνης, έχουμε να κάνουμε με ένα ανθρώπινο δυναμικό το οποίο ύστερα από πολλά χρόνια, νιώθει ως ελληνικός πληθυσμός. Οι Έλληνες της Ρωσίας, Ουκρανίας και Γεωργίας συνιστούν κοινότητες που η ιστορία τους ανάγεται στην περίοδο της ίδρυσης αποικιών από την αρχαία Ελλάδα. Το στοιχείο που ενώνει τα μέλη αυτής της ομάδας είναι ο αυτοπροσδιορισμός τους ως Eλλήνων, ο οποίος νομιμοποιείται αφενός μέσα από την κοινή τους διάλεκτο, την ποντιακή και τη ρωμέικη, αφετέρου από την πίστη τους σε μια κοινή βιογενετική και κυρίως πολιτισμική ελληνική καταγωγή.

Πρόκειται για την εργασία