Αρχική » 2010 » Ιανουάριος

Αρχείο μηνός Ιανουάριος 2010

Πρόσφατα άρθρα

Γώτη, Ε. & Ντίνας, Κ. 2010. Διερεύνηση της σχέσης φωνολογικών δεξιοτήτων και οικογενειακού γραµματισµού στην καλλιέργεια του γραµµατισµού των νηπίων. Στο ΠΡΑΚΤΙΚΑ 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Προσχολικής Αγωγής, Ιωάννινα: 150-167

Η φωνολογική επίγνωση ορίζεται ως ένας βασικός παράγοντας για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας όσον αφορά την απόκτηση της δεξιότητας γλωσσικής αποκωδικοποίησης και ως δείκτης πρόβλεψης της ανάπτυξης της δεξιότητας της ανάγνωσης.  Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη του γραμματισμού των παιδιών προσχολικής ηλικίας, δεν έχει έντονα συσχετιστεί με την προσχολική γλωσσική εκπαίδευση  και ακόμη λιγότερο με τον οικογενειακό γραμματισμό.

Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο α) να ανιχνεύσει τις γνώσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας όσον αφορά τις φωνολογικές δεξιότητες, β) να δει τις πρακτικές του οικογενειακού γραμματισμού, και γ) να συσχετίσει τα α. και β.

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι ο οικογενειακός γραμματισμός και οι επιδόσεις των παιδιών στις φωνολογικές δεξιότητες σχετίζονται αρκετά μεταξύ τους. Ως εκ τούτου, προκύπτει η ανάγκη μιας υψηλού επιπέδου προσχολικής εκπαίδευσης, με στόχο την ενίσχυση των φωνολογικών δεξιοτήτων των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Σχέση φωνολογικών δεξιοτήτων και οικογενειακού γραµματισµού

Ντίνας, Κ. & Σωτηρίου, Ε. 2010. Τα νέα σχολικά βιβλία στο Γυμνάσιο: Η διδασκαλία της επιχειρηματολογίας. Σύγχρονη Eκπαίδευση 163, σσ. 71-82

Η γλωσσική διδασκαλία στο ελληνικό σχολείο είναι ένας τομέας που απασχολεί παιδαγωγούς και γλωσσολόγους εξαιτίας του γεγονότος ότι η σωστή χρήση της γλώσσας επιτρέπει στους μαθητές να επιτυγχάνουν στόχους που συντελούν σε μια επιτυχημένη κοινωνική ζωή. H επιχειρηματολογία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την επίτευξη των στόχων αυτών.

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να διερευνήσει την έκταση και την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας της επιχειρηματολογίας στο Γυμνάσιο μέσα από τα νέα εγχειρίδια γλωσσικής διδασκαλίας «Νεοελληνική Γλώσσα». Εξετάζει το ποσοστό των ασκήσεων επιχειρηματολογίας σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των ασκήσεων παραγωγής λόγου και τον βαθμό συμφωνίας της διδασκαλίας με τους στόχους και τις αρχές που θέτει το Δ.Ε.Π.Π.Σ. αλλά και με τις αρχές της σύγχρονης διδακτικής της γλώσσας.

Με βάση τα σχολικά εγχειρίδια του μαθητή, τα βιβλία του εκπαιδευτικού, τα σχολικά προγράμματα σπουδών και τη σύγχρονη βιβλιογραφία διαπιστώνεται πως τα νέα εγχειρίδια δίνουν τη δυνατότητα για μια αποτελεσματική διδασκαλία της γλώσσας, γενικότερα, αλλά και της επιχειρηματολογίας, ειδικότερα, αρκεί να γίνει προσπάθεια να βελτιωθούν οι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος.

Διδασκαλία επιχειρηματολογίας

Γώτη, Έ. & Ντίνας, Κ. 2010. Οι νηπιαγωγοί και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές: μια διαδρομή δέκα χρόνων. Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΤ.Ε.Α.Δ. “ Ο εκπαιδευτικός και το έργο του. Παρελθόν, παρόν, μέλλον”, τόμος Β’, σσ. 875-892

Καθώς κινούμαστε ήδη στο 21ο αιώνα, διαφορετικές απόψεις και πολλές διαμάχες συνεχίζουν να διαπερνούν τις συζητήσεις που αφορούν τον ρόλο του υπολογιστή στην εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι διαδραματίζουν ασφαλώς έναν βασικό ρόλο σε ό,τι έχει σχέση με τον τρόπο και τον βαθμό εισαγωγής της νέας τεχνολογίας στη σχολική τάξη.

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη των απόψεων των νηπιαγωγών ως προς την εισαγωγή του Η/Υ στην προσχολική εκπαίδευση και η συσχέτιση των αποτελεσμάτων της με δεδομένα συλλεγέντα προ δεκαετίας με κύρια επιδίωξη την ανίχνευση των αλλαγών και τον εντοπισμό των προοπτικών.

Οι νηπιαγωγοί και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές

Ντίνας, Κ. 2010. Το (Δ)ΕΠΠΣ και τα καινούργια βιβλία γλωσσικής διδασκαλίας. Μια ψύχραιμη αποτίμηση της νέας πραγματικότητας. Συνέδριο που οργάνωσαν οι Σύλλογοι Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ (“ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ”) και του Παιδαγωγικού Τμήματος (“ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ”), 27-29 Απριλίου 2007

Από το 1997-98, που άρχισε να διαφαίνεται η πρόθεση του Υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει σε μια εκπαιδευτική αλλαγή, άνοιξε μια έντονη συζήτηση γύρω από το περιεχόμενό της και τις στοχεύσεις της, η οποία ξέφυγε αρκετές φορές από τα πλαίσια μιας απόλυτα λογικής επιστημονικής αντιπαράθεσης και ξεστράτισε σε ιδεολογικώς περιχαρακωμένες αντιπαραθέσεις. Καθώς σήμερα (Απρίλιος 2007) βρισκόμαστε στο τέλος ενός κύκλου με την ολοκλήρωση της έκδοσης και την εισαγωγή στα σχολεία των καινούργιων βιβλίων, επιχειρείται με την παρούσα εισήγηση μια ψύχραιμη ―ελπίζω― αποτίμηση της νέας πραγματικότητας μέσα από συγκεκριμένα ερευνητικά δεδομένα.

Μετά από κάποιες απαραίτητες διευκρινίσεις και την κατάθεση χρονολογικών στοιχείων που αφορούν την έκδοση και αναθεώρηση του (Δ)ΕΠΠΣ εξετάζονται τα νέα εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου υπό δύο από τις θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται το ΔΕΠΠΣ, τη διαθεματικότητα και την κειμενοκεντρικότητα.

Για τη διαθεματικότητα χρησιμοποιήθηκαν τα εγχειρίδια της Γ’ και της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου με στόχο να διαπιστωθεί

oα. ποια μεθοδολογία προτείνει το Βιβλίο του Δασκάλου στους εκπαιδευτικούς αναφορικά με το χειρισμό της διαθεματικής προσέγγισης,

oβ. πόσες και ποιες ασκήσεις ή δραστηριότητες έχουν διαθεματικό ή και διαθεματικό χαρακτήρα, και

oγ. πώς παρουσιάζεται συγκριτικά το όλο γλωσσικό υλικό των δύο τάξεων, Γ’ και Ε’, ήτοι: Βιβλίο Δασκάλου – Μεθοδολογικές οδηγίες (ΒΔ), Βιβλίο Μαθητή (ΒΜ) και Τετράδιο Εργασιών (ΤΕ).

Για την κειμενοκεντρικότητα η εργασία επιχειρεί

oνα καταγράψει ποια και πόσα είδη λόγου και τύποι κειμένων περιλαμβάνονται στα νέα εγχειρίδια γλωσσικής διδασκαλίας,

oνα ερευνήσει τον τρόπο αξιοποίησης και διδασκαλίας τους, και

να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές ως προς τους δύο προαναφερόμενους στόχους μεταξύ των υπό μελέτη εγχειριδίων, θέλοντας έτσι να διαπιστώσει τον τρόπο με τον οποίο αυτά υλοποιούν τον «ενιαίο» χαρακτήρα του Προγράμματος Σπουδών.

Το (Δ)ΕΠΠΣ και τα καινούργια βιβλία γλωσσικής διδασκαλίας

Ντίνας, Κ. 2010. Νέες τεχνολογίες και γλωσσική διδασκαλία: ένας απολογισμός – διαφαινόμενες προοπτικές. 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο ‘Αχιλλέας Τζάρτζανος’ για την Ελληνική Γλώσσα. Τίρναβος

Οι Νέες Τεχνολογίες άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο ζούσε η ανθρωπότητα για χιλιάδες χρόνια. Η είσοδός τους στη ζωή μας δεν άφησε τίποτα ανεπηρέαστο. Φυσικό ήταν η εκπαίδευση ―άρα και η γλωσσική διδασκαλία― να είναι ένας από τους χώρους στους οποίους βρήκαν εφαρμογή, χωρίς βέβαια η αποδοχή τους να είναι καθολική ακόμη και σήμερα.

Στην εισήγηση α) γίνεται ένας απολογισμός της ως τώρα πορείας των Νέων Τεχνολογιών ειδικά στο χώρο της γλωσσικής διδασκαλίας, και β) αναζητούνται οι διαφαινόμενες προοπτικές.

Νέες τεχνολογίες και γλωσσική διδασκαλία

Τελλίδου, Δ., Podgovyroff, N. & Ντίνας, Κ. 2010. Η φυσιογνωμία των μαθητών του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και του Κέντρου Νεοελληνικής Γλώσσας στην Οδησσό. Στο: Ντίνας, Κ., Χατζηπαναγιωτίδη, Ά., Βακάλη, Ά., Κωτόπουλος, Τ. & Στάμου, Α. (επιμ.) 2010. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή “Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)”

The present paper describes the nature of an e-mail collaboration with the Hellenic Institute of Culture in the city of Odessa, in Ukraine. This is also a chance to show the important work the Hellenic Institute has done in that country to promote Hellenic culture and civilization.

A survey form was administered to the students who study Greek language in the University and the Hellenic Institute. They willingly agreed to fill in the form with their personal data, their motivation for studying the Greek language and their learning objectives. The gain of the process is twofold: a) their responses are a reflection of their foreign language experience and their social and communication background, as well, b) the collaborative project reinforces the important role of the technology of information and communication, as a resource for strengthening the intercultural collaboration.

The research stages are confined into two stages: 1) teachers’ electronic communication for the implementation of the study, 2) students send e-mail corresponding to a ready-made questionnaire. Using the findings from the surveys and the Ukraine teacher’s writing report, we present descriptive information about the students who are learning Greek in Odessa, about the Hellenic Institute in the city, and a general review of the teaching methods employed by the Greek language teacher. Our main intention is to find out the students’ motives, and determine the attitudes and opinions they hold about learning Greek. The questions we are eliciting in our survey aim at revealing their motivational stimuli, either instrumental or integrative. Why these students chose to learn the particular language? Their replies would be a valuable aid for our country’s language departments in the administration of their basic language programs.

Η φυσιογνωμία των μαθητών του ΕΙΠ και του ΚΝΓ στην Οδησσό

Πρακτικά Συνεδρίου (ανάκτηση 8/1/2016)

Ντίνας, Κ. & Βακάλη, Ά. 2010. Οι ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου στη Γ’ Λυκείου και στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Στο: Ντίνας, Κ., Χατζηπαναγιωτίδη, Ά., Βακάλη, Ά., Κωτόπουλος, Τ. & Στάμου, Α. (επιμ.) 2010. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή “Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)”

Στην εργασία αυτή συγκεντρώσαμε τις ασκήσεις παραγωγής γραπτού λόγου, όπως αυτές εμφανίζονται στα βιβλία που σήμερα διδάσκονται για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας: Έκφραση – έκθεση της Γ’ Λυκείου, Θεματικοί κύκλοι Λυκείου και Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο. Τις παρουσιάζουμε  κατηγοριοποιώντας τις ανάλογα με την ενότητα του βιβλίου στην οποία ανήκουν, ανάλογα με το είδος λόγου που ζητάνε να παραχθεί, με την έκτασή του, με το θέμα που ζητάνε να πραγματευτεί ο μαθητής και με τη διατύπωση των ίδιων των ασκήσεων. Ειδικότερα, σε σχέση με τη διατύπωση εξετάζουμε αν δίνονται στους μαθητές βοηθητικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα λεξιλόγιο ή οδηγίες, και ακόμα τα πλαίσια στα οποία τους ζητάνε να ενταχθεί το κείμενό τους. Παράλληλα, συγκεντρώσαμε τα θέματα παραγωγής λόγου, όπως αυτά δόθηκαν στις Πανελλήνιες εξετάσεις κατά τα χρόνια που οι μαθητές διδάσκονται το νέο εγχειρίδιο Έκφρασης- Έκθεσης, δηλαδή μετά το 2000. Εξετάζουμε τη σχέση μεταξύ αυτών που διδάσκουμε στα παιδιά με αυτά που στο τέλος της χρονιάς ζητιούνται στις Πανελλήνιες εξετάσεις, καθώς και την «προτίμηση» των εξετάσεων σε συγκεκριμένα είδη λόγου και θέματα.

Πρακτικά Συνεδρίου (ανάκτηση 8/1/2016)

Ντίνας, Κ. & Ξανθόπουλος, Α. 2010. Τα λογοτεχνικά κείμενα και πώς αξιοποιούνται στη διδασκαλία της γλώσσας. Έρευνα στα σχολικά εγχειρίδια της γλώσσας των Γ΄, Δ΄, Ε΄ & ΣΤ΄ τάξεων του Δημοτικού Σχολείου. Στο: Ντίνας, Κ., Χατζηπαναγιωτίδη, Ά., Βακάλη, Ά., Κωτόπουλος, Τ. & Στάμου, Α. (επιμ.) 2010. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή “Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)”

Η παραδοσιακή μέθοδος διδασκαλίας της γλώσσας, καθώς θεωρούσε τα κείμενα των «δόκιμων» συγγραφέων πρότυπα ορθής χρήσης της γλώσσας, προέκρινε τη σχεδόν αποκλειστική χρήση τους στο γλωσσικό μάθημα. Αυτή η μέθοδος χαρακτήριζε εν πολλοίς και τα γλωσσικά βιβλία που μέχρι το 2006 διδάσκονταν στο δημοτικό σχολειό, αν και είχαν συγγραφεί στη βάση ενός δομιστικού και εν μέρει επικοινωνιακού αναλυτικού προγράμματος. Με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του 2003 επιχειρείται η αλλαγή της παραπάνω μεθόδου, εφόσον η διδασκαλία ποικίλων κειμενικών ειδών βρίσκεται πλέον στον πυρήνα της γλωσσικής διδασκαλίας. Τα γλωσσικά εγχειρίδια που υλοποιούν το συγκεκριμένο πρόγραμμα περιλαμβάνουν και λογοτεχνικά κείμενα ―αλλά όχι αποκλειστικά. Η ποσότητα και η διδακτική αξιοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων στα βιβλία αυτά έχουν αποτελέσει θέμα επιστημονικής συζήτησης: από τη μια μεριά κάποιοι διαπιστώνουν ανεπάρκεια λογοτεχνικών κειμένων ενώ κάποιοι άλλοι  κάνουν λόγο για ισορροπία κειμενικών ειδών. Η έρευνά μας επιχειρεί να καταγράψει τα λογοτεχνικά κείμενα των βιβλίων των τεσσάρων μεγαλυτέρων τάξεων του δημοτικού, με σκοπό να συμβάλει στη συζήτηση που έχει ανοίξει για τη θέση και τη λειτουργία τους στο γλωσσικό μάθημα. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζουμε ποια και πόσα λογοτεχνικά κείμενα υπάρχουν στα νέα βιβλία, σε ποιο κειμενικό είδος ανήκουν, τι θέση έχουν στα βιβλία, ποιο είναι το μέγεθός τους, ο συγγραφέας τους και πλήθος άλλων βιβλιογραφικών στοιχείων, καθώς και πώς αξιοποιούνται διδακτικά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι περίπου ένα στα τρία κείμενα των βιβλίων είναι λογοτεχνικό, τα περισσότερα κατατάσσονται στον αναφορικό λόγο και αξιοποιούνται για τη διδασκαλία τόσο των κειμενικών ειδών όσο και της γραμματικής δομής.

Ντίνας, Δ.Κ. & Βαλσαμίδου, Π.Λ. 2010 «Σας καλωσορίζουμε στην ιστοσελίδα του νηπιαγωγείου μας …και καλή πλοήγηση!»: Μελέτη ιστοσελίδων των δημόσιων ελληνικών νηπιαγωγείων. Στο Γ. Σαλονικίδης (επιμ.) Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ημαθίας, Βέροια-Νάουσα 23-25 Απριλίου, σσ. 423-436. ISBN: 978-960-99301-0-9

Το Διαδίκτυο αποτελεί πολύ σημαντική τεχνολογική καινοτομία του 20ού αιώνα στον τομέα της επικοινωνίας. Η χρήση του από τους εκπαιδευτικούς έχει αξιολογηθεί θετικά από τους ερευνητές, διότι παρέχει οφέλη τόσο στο εκπαιδευτικό προσωπικό όσο και στους μαθητές. Ωστόσο η παρουσία των ιστοσελίδων των ελληνικών δημόσιων νηπιαγωγείων παραμένει μικρή. Η παρούσα εργασία αποτελεί μελέτη περίπτωσης στην οποία αναζητούμε και καταγράφουμε τα χαρακτηριστικά των υπαρχουσών ιστοσελίδων των νηπιαγωγείων ως προς το θεματικό και πολυμεσικό περιεχόμενο, ως προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες και την ταυτότητα του δημιουργού, ενώ παράλληλα διερευνούμε τους ιστοτόπους ως προς την υπερίσχυση του λεκτικού ή εικονιστικού κειμένου θέλοντας να εξαγάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα για εννοούμενη χρήση του από ενηλίκους ή παιδιά νηπιαγωγείου. Στα συμπεράσματα συγκαταλέγεται και η διαπίστωση πως οι περισσότερες ιστοσελίδες περιέχουν ενότητες για τις δραστηριότητες και τα μαθήματα, ενώ ως προς το πολυμεσικό περιεχόμενο οι περισσότερες περιέχουν στατικές εικόνες. Διαφαίνεται ακόμη ότι οι πιθανοί αποδέκτες είναι οι ενήλικοι, μια που οι ιστοσελίδες στη συντριπτική τους πλειοψηφία στηρίζονται στο λεκτικό/φραστικό κείμενο.

Ντίνας, Κ., Χατζηπαναγιωτίδη, Α., Βακάλη, Α., Κωτόπουλος, Τ. & Στάμου, Α.  (επιμ.) 2010. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή «Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)

Πρόκειται για την εκδοτική επιμέλεια των Πρακτικών του Πανελλήνιου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή “Η Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (ως πρώτης/μητρικής, δεύτερης/ξένης)”, που διεξήγαγε από 4 ως 6 Σεπτεμβρίου 2009 στο Νυμφαίο το Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Η συμμετοχή μεγάλου αριθμού συνέδρων από όλη την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό δείχνει να καθιερώνει το Εργαστήριο αλλά και το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών ως ένα σοβαρό βήμα ανταλλαγής απόψεων και κατάθεσης ερευνητικής εμπειρίας και προτάσεων γύρω από θέματα γλωσσικής διδασκαλίας.

Ιστοσελίδα Πρακτικών: http://linguistics.nured.uowm.gr/Nimfeo2009/praktika

Xρήσιμες διευθύνσεις

Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας
http://linguistics.nured.uowm.gr

Academia
https://uowm.academia.edu/KonstantinosDinas

Προσωπικό ιστολόγιο: Αναζητήσεις
https://kdinas.wordpress.com

Προσωπικό Moodle: Συν-εργασίες
http://users.uowm.gr/kdinas/moodle/