Αρχική » 2016
Αρχείο έτους 2016
Dinas K., Palaiologou N. (2016), Νέες συνθήκες στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας: οι άξονες προτεραιότητας στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εκπαίδευση, 3rd Early Childhood Pedagogy Symposium: Contemporary Trends in Curriculum Development and Teaching, 23‐24 April 2016, Nicosia.
Νέες συνθήκες στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας: οι άξονες προτεραιότητας στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Εκπαίδευση.
Ντίνας, Κ. & Γώτη, Ε. 2016. Ο κριτικός γραμματισμός στη σχολική πράξη. Αρχίζοντας από το νηπιαγωγείο… Gutenberg, σσ. 178
Ο Κριτικός Γραμματισμός αποτελεί την πιο σύγχρονη φιλοσοφική-ιδεολογική προσέγγιση της γλώσσας και ακολουθείται από αντίστοιχες διδακτικές προτάσεις, πρόσφατα δε έχει υιοθετηθεί από τα νέα Προγράμματα Σπουδών Γλωσσικής Διδασκαλίας στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Αναπτύχθηκε μέσα σε ένα ευρύ θεωρητικό πλαίσιο του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών σε συνδυασμό και με την ανάπτυξη των πολιτισμικών σπουδών από αντιλήψεις που εκφράστηκαν από γλωσσολόγους και παιδαγωγούς σύμφωνα με τις οποίες τα γλωσσικά φαινόμενα συνδέονται πολύ στενά με τα κοινωνικά.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, μετά από σύντομη ιστορική αναδρομή στη γλωσσική διδασκαλία, επιχειρείται η οριοθέτηση του Γραμματισμού και του δρόμου που διανύθηκε προς τον Κριτικό Γραμματισμό και παράλληλα ένα πέρασμα από διάφορους άλλους Γραμματισμούς. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο τρόπος προσέγγισης, ανάλυσης και διδασκαλίας του κειμένου στο πλαίσιο της Παιδαγωγικής του Κριτικού Γραμματισμού και στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται διδακτικές εφαρμογές και προτάσεις.
Το βιβλίο απευθύνεται σε όποιον θα ήθελε να μάθει ή να διδάξει πώς μπορεί να δει κανείς “πίσω από τα γράμματα και κάτω από τις λέξεις”.
Ντίνας, K. & Μούσιου, Ό. 2016. Η επαγγελματική ενδυνάμωση των δασκάλων και η γλωσσική διδασκαλία: Εισαγωγή στην οπτική του Κριτικού Γραμματισμού στο Δημοτικό Σχολείο. Στο: Πρακτικά 9oυ Πανελλήνιου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», σσ. 173-189.
Ο Κριτικός Γραμματισμός αποτελεί την πιο σύγχρονη γλωσσοεκπαιδευτική πρόταση διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόσφατα έχει υιοθετηθεί από τα νέα Προγράμματα Σπουδών Γλωσσικής Διδασκαλίας στην Ελλάδα και την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε κατά τη διετία 2012-14 ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα που απευθύνθηκε σε όλους τους εκπαιδευτικούς της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας και οργανώθηκε από τις Σχολικές Συμβούλους Προσχολικής Αγωγής 14ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας, 1ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Φλώρινας και Φιλολόγων Φλώρινας, σε συνεργασία με τον «Όμιλο Εκπαιδευτικών για τη Γλώσσα και τη Λογοτεχνία» και το «Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας» του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας.
Στο Θεματικό Συμπόσιο με τον τίτλο «Εκπαιδευτικοί της πράξης και Κριτικός Γραμματισμός» παρουσιάστηκαν οι στόχοι και η φιλοσοφία του σχεδιασμού του προγράμματος, οι διαστάσεις της υλοποίησής του, οι προβληματισμοί από την εφαρμογή του, η αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και η ανάδειξη των θετικών πτυχών του, ώστε να αποτελέσει μια επιμορφωτική πρόταση για τους εκπαιδευτικούς της πράξης.
Στο πλαίσιο του Συμποσίου παρουσιάστηκαν τρεις εισηγήσεις από τον σε συνεργασία με τις Σχολικές Συμβούλους που διοργάνωσαν το επιμορφωτικό πρόγραμμα με τους παρακάτω τίτλους:
- Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Κριτικού Γραμματισμού: Διδακτικές Παρεμβάσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση, Κωνσταντίνος Ντίνας, Κωνσταντία Βαϊρινού
- Η επαγγελματική ενδυνάμωση των δασκάλων και η γλωσσική διδασκαλία: Εισαγωγή στην οπτική του Κριτικού Γραμματισμού στο Δημοτικό Σχολείο, Κωνσταντίνος Ντίνας, Όλγα Μούσιου-Μυλωνά
- Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στον κριτικό γραμματισμό: από τη θεωρία στην πράξη, Κωνσταντίνος Ντίνας, Άννα Πολατίδου
This paper presents the design, implementation and evaluation of a train- ing program for Critical Literacy held during two school years (2012-13 and 2013-14) and participated in the 1rst part of the theoretical training 168 primary education teachers, while 114 of these teachers participated also in the 2nd part of the practice. The training program, to which teachers responded with great interest, was organized and operated in accordance with the principles of adult education and modi ed according to the needs and suggestions of the participants. Teachers, due to the large number of participants, but also due to substantive teaching purposes, formed three cycles of applications in classes A ́–B ́, C ́–D ́and E ́- St ́, as well as subgroups in each cycle, depending on thematic and texts chosen to edit.
The conditions for the completion of the Program were the regular par- ticipation in the program and the practical application of the approach of critical literacy in classroom. A Training Group Folder Task (portfolio) for the theme that worked was requested as a nal deliverable. Also, at the end an assessment of the program was held by teachers including inter- view and interpretation of deliverables, which highlighted the positive as- pects of the program and the concerns that were raised. The presentation and disclosure of this training exercise is one of the objectives of the pro- gram, so that this rst experience to be a structured educational proposal.
Ντίνας, K. & Βαϊρινού, Κ. 2016. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Κριτικού Γραμματισμού: Διδακτικές Παρεμβάσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση. Στο: Πρακτικά 9oυ Πανελλήνιου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», σσ. 155-172.
Ο Κριτικός Γραμματισμός αποτελεί την πιο σύγχρονη γλωσσοεκπαιδευτική πρόταση διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόσφατα έχει υιοθετηθεί από τα νέα Προγράμματα Σπουδών Γλωσσικής Διδασκαλίας στην Ελλάδα και την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε κατά τη διετία 2012-14 ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα που απευθύνθηκε σε όλους τους εκπαιδευτικούς της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας και οργανώθηκε από τις Σχολικές Συμβούλους Προσχολικής Αγωγής 14ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας, 1ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Φλώρινας και Φιλολόγων Φλώρινας, σε συνεργασία με τον «Όμιλο Εκπαιδευτικών για τη Γλώσσα και τη Λογοτεχνία» και το «Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας» του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας.
Στο Θεματικό Συμπόσιο με τον τίτλο «Εκπαιδευτικοί της πράξης και Κριτικός Γραμματισμός» παρουσιάστηκαν οι στόχοι και η φιλοσοφία του σχεδιασμού του προγράμματος, οι διαστάσεις της υλοποίησής του, οι προβληματισμοί από την εφαρμογή του, η αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και η ανάδειξη των θετικών πτυχών του, ώστε να αποτελέσει μια επιμορφωτική πρόταση για τους εκπαιδευτικούς της πράξης.
Στο πλαίσιο του Συμποσίου παρουσιάστηκαν τρεις εισηγήσεις από τον σε συνεργασία με τις Σχολικές Συμβούλους που διοργάνωσαν το επιμορφωτικό πρόγραμμα με τους παρακάτω τίτλους:
- Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Κριτικού Γραμματισμού: Διδακτικές Παρεμβάσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση, Κωνσταντίνος Ντίνας, Κωνσταντία Βαϊρινού
- Η επαγγελματική ενδυνάμωση των δασκάλων και η γλωσσική διδασκαλία: Εισαγωγή στην οπτική του Κριτικού Γραμματισμού στο Δημοτικό Σχολείο, Κωνσταντίνος Ντίνας, Όλγα Μούσιου-Μυλωνά
- Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στον κριτικό γραμματισμό: από τη θεωρία στην πράξη, Κωνσταντίνος Ντίνας, Άννα Πολατίδου
The critical literacy constitutes today a modern linguistic-educational ap- proach in the school. The two last years was attempted the training of teach- ers, with the concretisation of training program, titled “the critical literacy in the New School”. Objective of training program was the professional intensification of teachers in the basic principles of critical literacy pedagogy and the application of effective practices in the classroom of Kindergarten. Ιn this paper, is presented a frame of effective practices of critical literacy for the Kindergarten.
Η δεύτερη εισήγηση του συμποσίου
Ντίνας, K. & Πολατίδου, Ά. 2016. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στον κριτικό γραμματισμό: από τη θεωρία στην πράξη. Στο: Πρακτικά 9oυ Πανελλήνιου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», σσ. 141-153.
Ο Κριτικός Γραμματισμός αποτελεί την πιο σύγχρονη γλωσσοεκπαιδευτική πρόταση διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόσφατα έχει υιοθετηθεί από τα νέα Προγράμματα Σπουδών Γλωσσικής Διδασκαλίας στην Ελλάδα και την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε κατά τη διετία 2012-14 ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα που απευθύνθηκε σε όλους τους εκπαιδευτικούς της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας και οργανώθηκε από τις Σχολικές Συμβούλους Προσχολικής Αγωγής 14ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας, 1ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Φλώρινας και Φιλολόγων Φλώρινας, σε συνεργασία με τον «Όμιλο Εκπαιδευτικών για τη Γλώσσα και τη Λογοτεχνία» και το «Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας» του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας.
Στο Θεματικό Συμπόσιο με τον τίτλο «Εκπαιδευτικοί της πράξης και Κριτικός Γραμματισμός» παρουσιάστηκαν οι στόχοι και η φιλοσοφία του σχεδιασμού του προγράμματος, οι διαστάσεις της υλοποίησής του, οι προβληματισμοί από την εφαρμογή του, η αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και η ανάδειξη των θετικών πτυχών του, ώστε να αποτελέσει μια επιμορφωτική πρόταση για τους εκπαιδευτικούς της πράξης.
Στο πλαίσιο του Συμποσίου παρουσιάστηκαν τρεις εισηγήσεις από τον σε συνεργασία με τις Σχολικές Συμβούλους που διοργάνωσαν το επιμορφωτικό πρόγραμμα με τους παρακάτω τίτλους:
- Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Κριτικού Γραμματισμού: Διδακτικές Παρεμβάσεις στην Προσχολική Εκπαίδευση, Κωνσταντίνος Ντίνας, Κωνσταντία Βαϊρινού
- Η επαγγελματική ενδυνάμωση των δασκάλων και η γλωσσική διδασκαλία: Εισαγωγή στην οπτική του Κριτικού Γραμματισμού στο Δημοτικό Σχολείο, Κωνσταντίνος Ντίνας, Όλγα Μούσιου-Μυλωνά
- Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στον κριτικό γραμματισμό: από τη θεωρία στην πράξη, Κωνσταντίνος Ντίνας, Άννα Πολατίδου
The present study deals with a training program of Greek and English phi- lology teachers who teach linguistic courses at Secondary Education. The subject of the aforementioned training program was the forming of certain didactic practices under the spectrum of the Critical Literacy theory. Most of the teachers involved applied their teaching plans in classroom context, an attempt which was followed by an evaluation in written form. Despite the small number of participants it is believed that the training program, viewed within the context of adult education, managed to reveal both lim- itations and possibilities of Critical Literacy theory, especially when viewed as a complementary tool to communicative language teaching.
Η πρώτη εισήγηση του συμποσίου
Η Δυτική Μακεδονία στους Νεότερους Χρόνους, Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Ιστορίας Δυτικής Μακεδονίας, Γρεβενά 2-5 Οκτωβρίου 2014, επιμ. Χαρ. Καρανάσιος, Κ. Ντίνας, Δ. Μυλωνάς, [Εταιρεία Δυτικομακεδονικών Μελετών, Επιστημονικές Εκδόσεις 1], Γρεβενά 2016
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 1
Η Δυτική Μακεδονία στους Νεότερους Χρόνους
Πρακτικά Α ́ Συνεδρίου Ιστορίας Δυτικής Μακεδονίας, Γρεβενά 2-5 Οκτωβρίου 2014, σσ. 1376
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ-ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χαρίτων Καρανάσιος, Κώστας Ντίνας, Δημήτρης Μυλωνάς
ΓΡΕΒΕΝΑ 2016
Ντίνας, Κ., Αντωνοπούλου, Σ. & Κονσούλη, Ε. 2016. Σωφρόνης Χατζησαββίδης: ο επιστήμονας, ο εκπαιδευτικός, ο άνθρωπος: οι συνεισφορές του σε διαδικτυακή κοινότητα Επιμορφούμενων εκπαιδευτικών. Στο: Χοντολίδου, Ε., Τσοκαλίδου, Ρ., Τεντολούρης, Φ., Κυρίδης, Α. & Βακαλόπουλος, Κ. (επιμ.) Μνήμη Σωφρόνη Χατζησαββίδη. Γλωσσ(ολογ)ικές & παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Gutenberg, σσ. 17-34
Περιεχόμενα
Eισαγωγή επιμελητών και επιμελητριών || Σωφρόνης Χατζησαββίδης: ο επιστήμονας, ο εκπαιδευτικός, ο άνθρωπος: οι συνεισφορές του σε διαδικτυακή κοινότητα Επιμορφούμενων εκπαιδευτικών || O Σωφρόνης «μας» || Σωφρόνης Χατζησαββίδης, ο γλωσσοπαιδαγωγός: ακαδημαϊκή νεκρολογίαγια τονΠρώτοΚορυφαίο || Σωφρόνης Χατζησαββίδης (1950-2014) || Για μια Γραμματική του Νεοελληνικού Επιστημονικού Λόγου || H ανάλυση αναγκών ως μέσο για την ενδυνάμωση μητέρων μεταναστριών που μαθαίνουν τη Νέα Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα || Έμφυλη ετερότητα και πολιτιστική βία: μελετώντας τον λόγο Του εγχειριδίου Φυσικής Αγωγής του Γυμνασίου, υπό το πρίσμα της Κριτικής Παιδαγωγικής της Ειρήνης || Διερευνώντας τις (καθημερινές) αφηγήσεις και τη θέση τους στην κριτική γλωσσική εκπαίδευση || Η αξιοποίηση της σχολικής γραμματικής του Γυμνασίου στην κατεύθυνση του κριτικού γραμματισμού: ακολουθώντας την πρόταση του Σωφρόνη Χατζησαββίδη || Γραμματικά και υφολογικά φαινόμενα ως φορείς άρρητων πολιτισμικών νοημάτων στην ελληνική και γαλλική γλώσσα || Je suis belgophone! Είμαι βελγόφωνος! Le francais parle en Belgique. Τα γαλλικά όπως ομιλούνται στο Βέλγιο || Ο γραπτός λόγος ως αναθεώρηση: θεωρία και πράξη || Ελλάδα 2015: νέα πολυπολιτισμικά κοινωνικά συγκείμενα. Nέα ζητήματα γλωσσικής εκπαιδευτικής πολιτικής; || «Του κύκλου τα γυρίσματα»: σχολικός χρόνος, διδακτικά σχήματα και γλωσσική διδασκαλία || Επαναπροσδιορίζοντας την καλλιέργεια τουγραπτού λόγου στις σχολικές κοινότητες: Προς μια διαλογική-κριτική οπτική || Η σημασία ως σήμανση και χρήση: διερευνώντας τα δεδομένα αλλά και τα αποτελέσματα μιας αναγκαίας μετεξέλιξης που οδήγησε από τους τύπους στις σημασίες και από τις γραμματικές προτάσεις στα εκφωνήματα || Ευαγγελινός Αποστολίδης-Σοφοκλής: ένας πρωτοπόρος μελετητής της Ελληνικής Γλώσσας και της Ιστορίας της || Σταθερότητα και μεταβλητότητα των κειμένων: συνταγές μαγειρικής ενός (και κάτι) αιώνα || Κειμενικά είδη και κριτικός γραμματισμός: μια «ανοιχτή» σχέση; || Αναστοχαστικότητα και ανάπτυξη όρων συνεργασίας στην έρευνα γύρω από την ετερογένεια του σχολείου || Οι αθέατες στρεβλώσεις της ελλαδικής σχολικής Ιστοριογραφίας: μια πρώτη προσέγγιση στα διδακτικά εγχειρίδια της προ της μεταπολίτευσης περιόδου || Πολιτικές δια βίου μάθησης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων || Για την ψηφιακή ανάγνωση || Σκέψεις για την πολυπολιτισμική παιδική λογοτεχνία || Σχολείο & επιλογή μαθητών και μαθητριών || Διερευνώντας τις διαλογικές πρακτικές των μαθητών σε ομάδες εργασίας: μια κοινωνικο-πολιτισμική μελέτη περίπτωσης || Η ποιητική της οδύνης, του έρωτα, της παρακμής και του θανάτου || Η διαμόρφωση της υποκειμενικότητας των καλλιτεχνών-καθηγητών τέχνης: μύθοι-δημιουργικότητα και παιδαγωγικός λόγος || Κοινωνικά στερεότυπα και αναπαραστάσεις για τους Τσιγγάνους στο λόγο φοιτητριών και φοιτητών των Παιδαγωγικών Τμημάτων του Α.Π.Θ. || Ο ρόλος και η σημασία της Θεατροπαιδαγωγικής στη δημιουργία περιβαλλόντων κοινωνικο-πολιτισμικής και γνωστικής μαθητείας για την παραγωγή γραπτού λόγου || Η γνώμη των εκπαιδευτικών των Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων ΠΤΔΕ-ΑΠΘ για τηνΈκθεση Περιγραφικής Αξιολόγησης και τις επιδράσεις της || Επιτεύγματα της εφηβικής ηλικίας: ανάπτυξη πολιτικής σκέψης και ολοκλήρωση της εικόνας του εγώ || Eνθαρρύνοντας το γραμματισμό με τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών: «Βάζεις το σημαδάκι με το ποντίκι στο angry birds και με το ποντίκι το πας πίσω και μετά το εκτοξεύεις» || Οι εκπαιδευόμενοι στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας: ανάγκες, προσδοκίες και συναισθήματα || Το ζήτημα της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στο πεδίο της εκπαιδευτικής πολιτικής και της παιδαγωγικής πρακτικής από το 1923 ως σήμερα: από την απαξίωση στη μεταρρύθμιση-η διάσταση της εκπαιδευτικής πολιτικής || Μία βιβλιοπαρουσίαση, δύο γνωριμίες και ένας αποχαιρετισμός || Βιογραφικά συγγραφέων
Παρατηρήσεις
Τα κείμενα γράφουν οι: Κωνσταντίνος Ντίνας, Σταυρούλα Αντωνοπούλου, Ελένη Κονσούλη, Έλση Ντολιοπούλου, Φίλιππος Τεντολούρης, Δημήτρης Τομπαΐδης, ʼννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Γιώργος Ανδρουλάκης, Βιργινία Αρβανιτίδου, Αργύρης Αρχάκης, Λευτέρης Βεκρής, Γεωργία Ιωαννίτου, Βασιλική Κούζα, Σταύρος Καμαρούδης, Μέλλω-Αιμιλία Κέκια, Αγγελική Κοιλιάρη, Δημήτρης Κουτσογιάννης, Τριανταφυλλιά Κωστούλη, Ναπολέων Μήτσης, Θανάσης Νάκας, Μαρία Παπαδοπούλου, Σταυρούλα Τσιπλάκου, Ρούλα Τσοκαλίδου, Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος, Δημήτρης Κ. Βεργίδης, Κωνσταντίνος Βρύζας, Μελπομένη Τσιτουρίδου, Δημήτρης Θ. Ζάχος, Ελένη Κατσαρού, Βασίλης Τσάφος, Ανδρέας Καρακίτσιος, Ευμορφία Κηπουροπούλου, Αργύρης Κυρίδης, Χρήστος Τουρτούρας, Αντώνης Λενακάκης, Δέσποινα Βασαρμίδου, Γιάννης Σπαντιδάκης, Τάσος Λιάμπας, Κωνσταντίνος Γ. Μπίκος, Μαρία Μπιρμπίλη, Μαρία Παπανδρέου, Βάσω Νικολοπούλου, Γιώτα Χατζηθεοχάρους, KωστήςΤσιούμης, Ελένη Χοντολίδου
Ντίνας, Κ. & Βαϊρινού, Κ. 2016. Απόψεις νηπιαγωγών για την επιμόρφωσή τους στον κριτικό γραμματισμό. Στο: Πρακτικά 2ου Επιστημονικού Συνεδρίου Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων, σσ. 593-607
Ο κριτικός γραμματισμός αποτελεί μια σύγχρονη γλωσσοεκπαιδευτική πρόταση στην εκπαίδευση. Τα δύο τελευταία χρόνια υλοποιήθηκε στην Φλώρινα επιμορφωτικό πρόγραμμα εκπαιδευτικών για τον κριτικό γραμματισμό. Στόχος του επιμορφωτικού προγράμματος ήταν η επαγγελματική ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών στις βασικές αρχές του κριτικού γραμματισμού και η εφαρμογή αποτελεσματικών πρακτικών με βάση την παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού στις σχολικές τάξεις. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται οι απόψεις των νηπιαγωγών για το επιμορφωτικό πρόγραμμα. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν με ερωτηματολόγια από τις συμμετέχουσες νηπιαγωγούς και αναλύθηκαν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά με την μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου. Η γενική αποτίμηση του επιμορφωτικού προγράμματος αναδεικνύει την ικανοποίηση των νηπιαγωγών από το επιμορφωτικό πρόγραμμα και τις διδακτικές εφαρμογές στις τάξεις των νηπιαγωγείων καθώς και την πεποίθησή τους, ότι έχουν εξοικειωθεί με τη συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση.
Δουμανίδου, Σ., Κοντοπούλου, Ά. & Ντίνα, Μ. 2016. Εφαρμοσμένες γλωσσικές δραστηριότητες: Γέφυρες επικοινωνίας και γραμματισμού. Επιστημονική επιμέλεια: Κώστας Ντίνας. Καβάλα: Εκδόσεις Σαΐτα, σσ. 120
Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι μια προσπάθεια καταγραφής και παρουσίασης δράσεων σε διάφορα νηπιαγωγεία με σκοπό την κατάκτηση της δεξιότητας του γραμματισμού από τα παιδιά με τρόπο αβίαστο και αποτελεσματικό. Οι νέες τάσεις στη γλώσσα, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος, η “αυθεντική” αξιολόγηση είναι οι άξονες πάνω στους οποίους αναπτύσσονται οι δραστηριότητες αυτού του βιβλίου και αξιοποιείται η φαντασία και η δημιουργικότητα των παιδιών. Τα κείμενα συμπληρώνονται με φωτογραφικό υλικό με δείγματα της δουλειάς των παιδιών. Ελπίζουμε ότι το βιβλίο θα δώσει τα ερεθίσματα σε παιδαγωγούς εν ενεργεία ή όχι να δημιουργήσουν τις δικές τους αντίστοιχες δράσεις.
Μαρωνίτη, Κ., Στάμου, Α., Γρίβα, Ε. & Ντίνας, Κ. 2016. Αναπαραστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας στον τηλεοπτικό λόγο: Εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα κριτικού γραμματισμού σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας. Στο: Στάμου Α.Γ., Πολίτης Π., Αρχάκης Α. (2016) (επιμ.). Γλωσσική Ποικιλότητα και Κριτικοί Γραμματισμοί στον Λόγο της Μαζικής Κουλτούρας: Εκπαιδευτικές Προτάσεις για το Γλωσσικό Μάθημα. Καβάλα: Εκδόσεις Σαΐτα, σσ. 57-94
Several studies have acknowledged the central role of popular cultural texts in the shaping of young children’s out-of-school literacy experiences and how these texts represent linguistic variation through the lens of ideologies, reproducing established perceptions of the linguistic practices of social groups. In this context, it is necessary to promote students’ critical stance towards the representations of sociolinguistic diversity constructed in those texts, in order for them to become aware of the ideological function of these representations, and of the stereotypes probably reproduced.
In this study, we present a critical literacy project designed for and implemented to primary school children of Grade 1 and 2, with the aim to develop their critical awareness of television representations of linguistic variation. The approach adopted for the design of the learning material and the implementation of the critical literacy project was the task-based learning. The results of the assessment of the project revealed that students’ sociolinguistic awareness was enhanced. In particular, they were able to realize that the different linguistic varieties which are contrasted in television discourse often provoke misunderstandings, as well as that sociolinguistic differences usually co-exist with semiotic (e.g. dress code, appearance) and with ideological differences among TV characters. On the other hand, they seemed to have realized in a more systematic way that there is a divergence between the speech of TV characters and their own sociolinguistic experience, through a critical discussion on specific samples of television discourse. However, some difficulties were observed in the interventions, especially during Critical Recontextualization, in which children could not avoid reproducing stereotypical depictions of sociolinguistic diversity. Evaluating the results of our small- scale project as encouraging, the design and implementation of similar critical literacy projects on a more systematic basis is deemed necessary, in order to eliminate established perceptions about social and sociolinguistic reality.
Αρκετές έρευνες έχουν αναδείξει τον κεντρικό ρόλο που παίζουν τα κείμενα μαζικής κουλτούρας στις εξωσχολικές εμπειρίες γραμματισμού των παιδιών αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα κείμενα αναπαριστούν τη γλωσσική ποικιλότητα μέσα από τον φακό των ιδεολογιών, αναπαράγοντας καθιερωμένες αντιλήψεις για τις γλωσσικές πρακτικές των κοινωνικών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται αναγκαία η καλλιέργεια κριτικής στάσης από τους/τις μαθητές/τριες απέναντι στις αναπαραστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας που κατασκευάζονται σε αυτά τα κείμενα, ώστε να αποκτήσουν επίγνωση της ιδεολογικής λειτουργίας αυτών των αναπαραστάσεων, αλλά και των στερεοτύπων που ενδεχομένως συντηρούν και αναπαράγουν.
Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε ένα πρόγραμμα κριτικού γραμματισμού που σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας (Α′ και Β′ Δημοτικού), με σκοπό την ανάπτυξη της κριτικής τους επίγνωσης σε φαινόμενα τηλεοπτικής αναπαράστασης της γλωσσικής ποικιλότητας. Η προσέγγιση που υιοθετήθηκε για τον σχεδιασμό του εκπαιδευτικού υλικού και την υλοποίηση του προγράμματος κριτικού γραμματισμού ήταν η δραστηριοκεντρική (task-based learning). Από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος, φάνηκε πως η κοινωνιογλωσσική επίγνωση των μαθητών/τριών ενισχύθηκε. Συγκεκριμένα, μπόρεσαν να αντιληφθούν ότι οι διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες που ‘διασταυρώνονται’ στον τηλεοπτικό λόγο δημιουργούν συχνά προβλήματα κατανόησης μεταξύ των τηλεοπτικών χαρακτήρων, καθώς και πως οι κοινωνιογλωσσικές διαφορές συνήθως συνυπάρχουν με σημειωτικές (π.χ. ντύσιμο, εμφάνιση), αλλά και με ιδεολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των τηλεοπτικών χαρακτήρων. Από την άλλη, έδειξαν να συνειδητοποιούν με πιο συστηματικό τρόπο πως υπάρχει απόκλιση μεταξύ της ομιλίας των τηλεοπτικών χαρακτήρων που παρακολούθησαν και της δικής τους κοινωνιογλωσσικής εμπειρίας, μέσα από την κριτική συζήτηση πάνω σε συγκεκριμένα δείγματα τηλεοπτικού λόγου. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν κάποιες δυσκολίες στις παρεμβάσεις, και ειδικότερα στο στάδιο της Κριτικής Αναπλαισίωσης, όπου τα παιδιά δεν απέφυγαν να αναπαραγάγουν τη στερεότυπη τηλεοπτική απεικόνιση της γλωσσικής ποικιλότητας, με αποτέλεσμα να μην κατορθώσουν να μεταφέρουν με κριτικό τρόπο τη νεοαποκτηθείσα γνώση σε ένα άλλο πλαίσιο. Αποτιμώντας τα αποτελέσματα αυτής της μικρής μας προσπάθειας ως ενθαρρυντικά, κρίνουμε απαραίτητο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων κριτικού γραμματισμού σε πιο συστηματική βάση, με σκοπό την αποδυνάμωση παγιωμένων αντιλήψεων για την κοινωνι(ογλωσσ)ική πραγματικότητα.