Αρχική » Συλλογικοί τόμοι » Μαρωνίτη, Κ., Στάμου, Α., Γρίβα, Ε. & Ντίνας, Κ. 2016. Αναπαραστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας στον τηλεοπτικό λόγο: Εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα κριτικού γραμματισμού σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας. Στο: Στάμου Α.Γ., Πολίτης Π., Αρχάκης Α. (2016) (επιμ.). Γλωσσική Ποικιλότητα και Κριτικοί Γραμματισμοί στον Λόγο της Μαζικής Κουλτούρας: Εκπαιδευτικές Προτάσεις για το Γλωσσικό Μάθημα. Καβάλα: Εκδόσεις Σαΐτα, σσ. 57-94

Μαρωνίτη, Κ., Στάμου, Α., Γρίβα, Ε. & Ντίνας, Κ. 2016. Αναπαραστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας στον τηλεοπτικό λόγο: Εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα κριτικού γραμματισμού σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας. Στο: Στάμου Α.Γ., Πολίτης Π., Αρχάκης Α. (2016) (επιμ.). Γλωσσική Ποικιλότητα και Κριτικοί Γραμματισμοί στον Λόγο της Μαζικής Κουλτούρας: Εκπαιδευτικές Προτάσεις για το Γλωσσικό Μάθημα. Καβάλα: Εκδόσεις Σαΐτα, σσ. 57-94

Several studies have acknowledged the central role of popular cultural texts in the shaping of young children’s out-of-school literacy experiences and how these texts represent linguistic variation through the lens of ideologies, reproducing established perceptions of the linguistic practices of social groups. In this context, it is necessary to promote students’ critical stance towards the representations of sociolinguistic diversity constructed in those texts, in order for them to become aware of the ideological function of these representations, and of the stereotypes probably reproduced.

In this study, we present a critical literacy project designed for and implemented to primary school children of Grade 1 and 2, with the aim to develop their critical awareness of television representations of linguistic variation. The approach adopted for the design of the learning material and the implementation of the critical literacy project was the task-based learning. The results of the assessment of the project revealed that students’ sociolinguistic awareness was enhanced. In particular, they were able to realize that the different linguistic varieties which are contrasted in television discourse often provoke misunderstandings, as well as that sociolinguistic differences usually co-exist with semiotic (e.g. dress code, appearance) and with ideological differences among TV characters. On the other hand, they seemed to have realized in a more systematic way that there is a divergence between the speech of TV characters and their own sociolinguistic experience, through a critical discussion on specific samples of television discourse. However, some difficulties were observed in the interventions, especially during Critical Recontextualization, in which children could not avoid reproducing stereotypical depictions of sociolinguistic diversity. Evaluating the results of our small- scale project as encouraging, the design and implementation of similar critical literacy projects on a more systematic basis is deemed necessary, in order to eliminate established perceptions about social and sociolinguistic reality.

Αρκετές έρευνες έχουν αναδείξει τον κεντρικό ρόλο που παίζουν τα κείμενα μαζικής κουλτούρας στις εξωσχολικές εμπειρίες γραμματισμού των παιδιών αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα κείμενα αναπαριστούν τη γλωσσική ποικιλότητα μέσα από τον φακό των ιδεολογιών, αναπαράγοντας καθιερωμένες αντιλήψεις για τις γλωσσικές πρακτικές των κοινωνικών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται αναγκαία η καλλιέργεια κριτικής στάσης από τους/τις μαθητές/τριες απέναντι στις αναπαραστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας που κατασκευάζονται σε αυτά τα κείμενα, ώστε να αποκτήσουν επίγνωση της ιδεολογικής λειτουργίας αυτών των αναπαραστάσεων, αλλά και των στερεοτύπων που ενδεχομένως συντηρούν και αναπαράγουν.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε ένα πρόγραμμα κριτικού γραμματισμού που σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας (Α′ και Β′ Δημοτικού), με σκοπό την ανάπτυξη της κριτικής τους επίγνωσης σε φαινόμενα τηλεοπτικής αναπαράστασης της γλωσσικής ποικιλότητας. Η προσέγγιση που υιοθετήθηκε για τον σχεδιασμό του εκπαιδευτικού υλικού και την υλοποίηση του προγράμματος κριτικού γραμματισμού ήταν η δραστηριοκεντρική (task-based learning). Από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος, φάνηκε πως η κοινωνιογλωσσική επίγνωση των μαθητών/τριών ενισχύθηκε. Συγκεκριμένα, μπόρεσαν να αντιληφθούν ότι οι διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες που ‘διασταυρώνονται’ στον τηλεοπτικό λόγο δημιουργούν συχνά προβλήματα κατανόησης μεταξύ των τηλεοπτικών χαρακτήρων, καθώς και πως οι κοινωνιογλωσσικές διαφορές συνήθως συνυπάρχουν με σημειωτικές (π.χ. ντύσιμο, εμφάνιση), αλλά και με ιδεολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των τηλεοπτικών χαρακτήρων. Από την άλλη, έδειξαν να συνειδητοποιούν με πιο συστηματικό τρόπο πως υπάρχει απόκλιση μεταξύ της ομιλίας των τηλεοπτικών χαρακτήρων που παρακολούθησαν και της δικής τους κοινωνιογλωσσικής εμπειρίας, μέσα από την κριτική συζήτηση πάνω σε συγκεκριμένα δείγματα τηλεοπτικού λόγου. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν κάποιες δυσκολίες στις παρεμβάσεις, και ειδικότερα στο στάδιο της Κριτικής Αναπλαισίωσης, όπου τα παιδιά δεν απέφυγαν να αναπαραγάγουν τη στερεότυπη τηλεοπτική απεικόνιση της γλωσσικής ποικιλότητας, με αποτέλεσμα να μην κατορθώσουν να μεταφέρουν με κριτικό τρόπο τη νεοαποκτηθείσα γνώση σε ένα άλλο πλαίσιο. Αποτιμώντας τα αποτελέσματα αυτής της μικρής μας προσπάθειας ως ενθαρρυντικά, κρίνουμε απαραίτητο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων κριτικού γραμματισμού σε πιο συστηματική βάση, με σκοπό την αποδυνάμωση παγιωμένων αντιλήψεων για την κοινωνι(ογλωσσ)ική πραγματικότητα.

Η εισήγηση

Ολόκληρος ο τόμος


Σχολιάστε

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Xρήσιμες διευθύνσεις

Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας
http://linguistics.nured.uowm.gr

Academia
https://uowm.academia.edu/KonstantinosDinas

Προσωπικό ιστολόγιο: Αναζητήσεις
https://kdinas.wordpress.com

Προσωπικό Moodle: Συν-εργασίες
http://users.uowm.gr/kdinas/moodle/