Ο γραπτός λόγος αποτέλεσε και αποτελεί σημαντικό και καθοριστικό σημείο της ανθρώπινης εξέλιξης και του ανθρώπινου πολιτισμού. Τα τελευταία χρόνια, καθώς οι κοινωνικές, τεχνολογικές και οικονομικές ανάγκες αλλάζουν, οι χρήσεις και οι μορφές του γραπτού λόγου υφίστανται βαθιές αλλαγές. Η νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από τον πολυτροπικό της χαρακτήρα. Νέες μορφές επικοινωνίας διαμορφώνονται, όπου η γλώσσα δεν αποτελεί πλέον το μόνο και βασικό μέσο. Τα κείμενα δομούνται πλέον τόσο με τη γλώσσα όσο και με άλλους σημειωτικούς τρόπους, όπως είναι η εικόνα, ο ήχος, τα διαγράμματα, τα σύμβολα κ.λπ.
Πρόσφατα άρθρα: Αναζητήσεις
Τοπικά γλωσσικά ιδιώματα και ταυτότητα: από την Τοπικότητα στον Ψηφιακό Πολιτισμό
Γιώργη Ν. Μουρτζίλα, «Από τα Καλύβια του Ιστόκ στο Σκυλίτσι»
Κοζάνη: η γένεση και η ανάπτυξη μιας Μακεδονικής Μητρόπολης
Συνεντεύξεις κ.λπ. στην Πεμπτουσία
FLASHTV Κοζάνης, εκπομπή ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ
Παρεμβάσεις μου σχετικά με ερωτήματα για τα βαλκανικά γλωσσικά θέματα
Ντίνας, Κ. & Κουκουρίκου Α. 2011. Η παραγωγή πολυτροπικών κειμένων στα νέα σχολικά εγχειρίδια της γλώσσας του Δημοτικού σχολείου. Στο: Πουρκός Μ. & Κατσαρού, Ε. (επιμ.) Βίωμα, Μεταφορά και Πολυτροπικότητα: Εφαρμογές στην Επικοινωνία την Εκπαίδευση, τη Μάθηση και τη Γνώση, Νησίδες
Τι σημαίνουν, όμως, αυτές οι αλλαγές για την εκπαίδευση και το σχολείο; Τα παιδιά – και όχι μόνο αυτά – περιβάλλονται από διάφορους τύπους πολυτροπικών κειμένων στο σπίτι, στο σχολείο, στο δρόμο, στην αγορά. Κάποια από αυτά είναι σε έντυπη μορφή, όπως τα εικονογραφημένα βιβλία, τα πληροφοριακά βιβλία, τα κόμικς, τα περιοδικά, οι εφημερίδες. Άλλα βασίζονται στην οθόνη: στην τηλεόραση, στο video, στον Η/Υ και σε διάφορες μορφές πολυμεσικής επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά έχουν εμπειρίες από ένα εύρος κειμένων που συνδυάζουν τις λέξεις με εικόνες, ήχο, σύμβολα και κίνηση, εμπειρίες τις οποίες τις φέρνουν μέσα στην τάξη. Πώς, λοιπόν, καλλιεργούνται και αναπτύσσονται αυτές οι εμπειρίες στα πλαίσια της διδασκαλίας του γραπτού λόγου;
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να μελετήσει σε ποιο βαθμό τα νέα βιβλία της γλωσσικής διδασκαλίας προετοιμάζουν τους/τις μαθητές/τριες στις ανάγκες της πολυτροπικής επικοινωνίας. Ειδικότερα, το ενδιαφέρον μας εστιάζεται στις ευκαιρίες που δίνονται στα παιδιά να παράγουν πολυτροπικά κείμενα στα πλαίσια του γλωσσικού μαθήματος.
Επιμέρους στόχοι της έρευνάς μας ήταν να καταγράψουμε:
(α) την ύπαρξη δραστηριοτήτων παραγωγής πολυτροπικών κειμένων σε κάθε τάξη,
(β) τη μορφή των δραστηριοτήτων αυτών (ελεύθερη / καθοδηγημένη ανάπτυξη),
(γ) τα είδη πολυτροπικών κειμένων που καλούνται να παράγουν οι μαθητές/τριες σε κάθε τάξη,
(δ) το μέσο επικοινωνίας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τέτοιων κειμένων, και
(ε) τους διάφορους συνδυασμούς τρόπων (modes) που απαιτούνται για την παραγωγή αυτών των κειμένων.
Για τη διεξαγωγή της έρευνας καταγράφηκαν και ταξινομήθηκαν όλες οι δραστηριότητες παραγωγής γραπτού λόγου που εμπεριέχονται στα Βιβλία του Μαθητή (ΒΜ) και στα Τετράδια Εργασιών (ΤΕ) της Γλώσσας, σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, και αφορούν ειδικά στη δόμηση γραπτού κειμένου από τους/τις μαθητές/τριες, λαμβάνοντας υπόψη και τις οδηγίες που δίνονται στα βιβλία του δασκάλου.
Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι αν και γίνεται μία σημαντική προσπάθεια ώστε οι μαθητές/ τριες να παράγουν διάφορα είδη πολυτροπικών κειμένων, ωστόσο τα μέσα και οι τρόποι που απαιτούνται είναι πολύ περιορισμένα.
Динас, К. 2011. По повод Автобиографията на Григор Пърличев-Ставридис: Език или диалект? Това е въпросът. Στο: Кайчев, Н. (edit.) Григор Пърличев и братя Миладинови: Нови изледвания и прочити. София: Университетско издателство “Св. Климент Охридски”, σσ. 128-142.
Тази статия изследва характера на езиков идиом който се говори в Бившата югославска република Македония и отношенията си с българския език, по повод на “Автобиографията” на Григор Пърличев (Григориос Ставридис), публикувана на български и “македонски” език. Сравнителен преглед на два текста в всички езикови нива (фонетика, фонология, морфология, лексика, фразеология) показва, че “Македонски” основателно може да се счита като български диалект.
Στάμου, Α. & Ντίνας, Κ. 2011. Γλώσσα και τοπικότητες: Η αναπαράσταση γεωγραφικών ποικιλιών στην ελληνική τηλεόραση. Στο Πασχαλίδης, Γρ., Χοντολίδου, Ε. & Βαμβακίδου, Ι. (επιμ.) Σύνορα, Περιφέρειες, Διασπορές. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, σσ. 289-305
Η αρχική απλουστευτική αντίληψη που επικρατούσε για την παγκοσμιοποίηση ήταν ότι προκαλεί μόνο πρακτικές ομογενοποίησης. Έχει διαπιστωθεί, ωστόσο, ότι ο κίνδυνος οικονομικής ─ και ιδιαίτερα πολιτισμικής ─ ομογενοποίησης μπορεί να δημιουργήσει και τάσεις απόκλισης, ενθαρρύνοντας την επιβεβαίωση της τοπικότητας.
Στην παρούσα εργασία, εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται οι τοπικότητες μέσα από την τηλεοπτική προβολή γεωγραφικών διαλέκτων της ελληνικής. Η ελληνική τηλεόραση φαίνεται να βρίσκεται (και) σε ένα στάδιο ‘έμφασης της τοπικότητας’, δεδομένου ότι την περίοδο συλλογής του δείγματος (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2006) προβάλλονταν έξι εβδομαδιαίες τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες χρησιμοποιούνταν κάποια γεωγραφική διάλεκτος (π.χ. Της Αγάπης Μαχαιριά, Τύχη Βουνό, Επτά Θανάσιμες Πεθερές).
Κάνοντας μια σκιαγράφηση των ντοπιολαλιών που χρησιμοποιούν οι τηλεοπτικοί χαρακτήρες των σειρών (αριθμός και σημειολογικό προφίλ ομιλητών, συχνότητα και περίσταση χρήσης, γλωσσικά στοιχεία διαλέκτων), διαπιστώνεται ότι η τοπικότητα δεν κατασκευάζεται μόνο ως δυναμικό, αλλά συχνά ως πάγιο ή και τυχαίο στοιχείο της ταυτότητας του ομιλητή. Επίσης, σε σημειολογικό επίπεδο, οι ομιλητές των διαλέκτων απεικονίζονται ως ‘ακραίοι’ ή/και ‘γραφικοί’.
Συμπερασματικά, η τηλεοπτική αναπαράσταση των γεωγραφικών διαλέκτων συμβάλλει σε γενικές γραμμές στη συγκρότηση μιας κοινής νεοελληνικής ταυτότητας, μέσα από την έμφαση στις τοπικές γλωσσικές ‘ιδιαιτερότητες’. Η προβολή αυτής της γλωσσικής ετερογένειας είναι, ωστόσο, επιλεκτική και φαίνεται τελικά ότι οδηγεί στη διαμόρφωση του δίπολου ‘Εμείς’ (π.χ. κρητική διάλεκτος) και οι ‘Άλλοι’ (ποντιακή διάλεκτος).
Ντίνας, Κ. & Παπά, Τ. 2011. Η χώρα του Αριστοτέλη: Εικόνες της Ελλάδας μέσα από τα διδακτικά εγχειρίδια της ελληνικής ως ξένης γλώσσας υπό το πρίσμα των πολυγραμματισμών και της διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Σύγχρονη Eκπαίδευση 167, σσ. 143-151
Η γλώσσα δεν είναι αδιαχώριστη από τον τόπο, τον χρόνο, την κοινωνία και τον πολιτισμό και γι’ αυτό είναι αναπόφευκτο τα εγχειρίδια για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως ξένης να αξιοποιούν τα διδάγματα της γλωσσολογίας και της παιδαγωγικής επιστήμης, για να βοηθήσουν τον μαθητή να κατακτήσει τις βασικές δομές και το βασικό λεξιλόγιο της ελληνικής γλώσσας και παράλληλα να αντανακλούν ή να αναπαράγουν διάφορες εικόνες και αντιλήψεις των συγγραφέων και γενικότερα της κοινωνίας και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας μέσα στην οποία γράφτηκαν.
Μελετώντας τα εγχειρίδια της σειράς Η Χώρα του Αριστοτέλη του Σχολείου Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε και να σκιαγραφήσουμε πώς παρουσιάζεται η εικόνα της Ελλάδας μέσα από την επιλογή του υλικού και των κειμένων.
Με την εργασία με βάση τα διδακτικά εγχειρίδια της σειράς Στη χώρα του Αριστοτέλη διερευνήσαμε:
- την εικόνα της Ελλάδας και των τυχόν στερεοτυπικών αναπαραστάσεών της,
- αν στα εγχειρίδια αυτά η αίσθηση της ελληνικότητας, με την έννοια της ταυτότητας και της συνείδησης, που είναι εθνική, θρησκευτική, γλωσσική και γενικότερα πολιτισμική, περιγράφεται ως αναλλοίωτη και αδιάσπαστη, όπως και στα σχολικά εγχειρίδια της δημόσιας υποχρεωτικής εκπαίδευσης, και
- κατά πόσο το «συγκείμενο», δηλ. το πνεύμα της εποχής και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα επηρέασαν το περιεχόμενο των εγχειριδίων.
Ντίνας, Κ., Σούτσιου, Τσ., Χατζηπαναγιωτίδη, Α. & Χρηστίδης, Γ. 2011. Η Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Στο πλαίσιο του έργου «Ελληνόγλωσση Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στη Διασπορά». Φορέας υλοποίησης Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Ερευνών (ΕΔΙΑΜΜΕ). Πανεπιστήμιο Κρήτης, σσ. 319
Η παρούσα μελέτη εντάσσεται στο πρόγραμμα «Ελληνόγλωσση Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στη Διασπορά», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ για το χρονικό διάστημα 2011- 2013. Φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι το Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Μελετών (στο εξής Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ.) του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Την περίοδο αυτή το Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. συμπληρώνοντας το έργο του «Παιδεία Ομογενών» περνάει στην ολοκλήρωση και επέκταση της υποστήριξης της ελληνόγλωσσης απανταχού της γης με την ανάπτυξη μεθοδολογίας και υποδομών ηλεκτρονικής μάθησης.
Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα μελέτη επιδιώκει τους εξής βασικούς στόχους: α. να χαρτογραφήσει την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία αναδεικνύοντας τη σημερινή κατάσταση στον χώρο της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, τα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει και τις προοπτικές που διαφαίνονται ―ιδιαίτερα μετά το 1989-90, προκειμένου να υποστηριχτεί (και ηλεκτρονικά) η γλωσσική διδασκαλία, β. να προσδιορίσει τον τρόπο και τη μορφή της συνεργασίας με όσους εμπλέκονται στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας (προέδρους των ελληνικών κοινοτήτων, διευθυντές των ελληνικών σχολείων, διδάσκοντες της ελληνικής γλώσσας, αποσπασμένους εκπαιδευτικούς του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας, λοιπούς φορείς), στην κατεύθυνση της ενθάρρυνσης της προώθησης της ελληνομάθειας, και γ. να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις ως προς την υιοθέτηση μέτρων και γενικότερα πολιτικών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη Ρουμανία και Βουλγαρία στην παρούσα φάση.
Ντίνας, Κ., Τελλίδου, Δ. & Χαμπιαούρης, Κ. 2011. Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη χρήση του διαδικτύου. Στο: Οικονομίδης, Β. (επιμ.) Εκπαίδευση & Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Πεδίο: 1003-1014
Στο πλαίσιο της ανάγκης για διαρκή εξέλιξη και αναβάθμιση του εκπαιδευτικού αναθεωρούνται συχνά και αναδιαμορφώνονται οι μέθοδοι και τα μέσα διδασκαλίας. Η αποτελεσματικότητά τους όμως εξαρτάται από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η οποία καθορίζεται κυρίως από τον γνωστικό και παιδαγωγικό προσανατολισμό των επιμορφωτικών προγραμμάτων.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι: α) η σύντομη παρουσίαση του θεωρητικού πλαισίου της επιμορφωτικής δραστηριότητας του Β’ Επιπέδου επιμόρφωσης στη χρήση του διαδικτύου στη διδακτική πράξη, το οποίο υλοποιείται από το ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, «Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη χρήση και αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία»,β) η διερεύνηση της αποτελεσματικότητάς του στους εκπαιδευτικούς που επιμορφώθηκαν στο νομό Καστοριάς και γ) η πρόταση ενός επιμορφωτικού «πακέτου» για την ποιοτική κατάρτιση και προετοιμασία των εκπαιδευτικών στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας με απώτερο στόχο την αποτελεσματική διδασκαλία και τη δημιουργία εποικοδομητικού μαθησιακού περιβάλλοντος.
Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ. & Χατζησαββίδης, Σ. 2011. Πρόγραμμα Σπουδών Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α’ Λυκείου. ΦΕΚ 1562, τ. Β’, 27 Ιουνίου 2011
Το Π.Σ. της Α’ Λυκείου αποτελεί την πρώτη προσπάθεια για δημιουργία Π.Σ. στην Α΄ Λυκείου, αφού μέχρι τώρα παρέχονταν μόνο σχολικά εγχειρίδια και οδηγίες για τους διδάσκοντες. Αποτελείται από έξι ενότητες. Στην Εισαγωγή τίθεται το γενικότερο πλαίσιο, διεθνές και τοπικό, εντός του οποίου κατανοείται το σχολείο και η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, σήμερα. Στη δεύτερη ενότητα παρατίθεται ο σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας στη συγκεκριμένη τάξη, ενώ στην τρίτη παρατίθενται αναλυτικά οι επιμέρους στόχοι της διδασκαλίας. Στην τέταρτη ενότητα παρατίθενται τα περιεχόμενα της γλωσσικής διδασκαλίας, τα οποία είναι οργανωμένα γύρω τέσσερις άξονες [α) Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες και πεποιθήσεις, β) Γραμματισμοί και δεξιότητες γ) Γνώσεις για τη γλώσσα και δ) Διδακτικές πρακτικές] και τέσσερις θεματικές ενότητες: α. Γλώσσα, γλωσσική ποικιλότητα και γλωσσική αλλαγή, β. Προφορικός, γραπτός και πολυτροπικός λόγος, γ. Το κείμενο: η δομή, τα χαρακτηριστικά του και η ποικιλότητά του, δ. Γλώσσα, κοινωνία και επικοινωνία. Στην πέμπτη ενότητα προτείνεται συγκεκριμένη μεθοδολογία για τη διδασκαλία της γλώσσας και στην τελευταία ενότητα προτείνεται η λογική και ο τρόπος αξιολόγησης του μαθήματος.
Dinas, C. 2011. Aromâna în cadrul latinității orientale. exemplum graiului din zona Samarina. Στο Nevaci M. (edit.) Studia Linguistica et Philologica. Omagiul Prof. Nicolea Saramandu. București. Editura Universității din București, σελ. 283-291
Limbile şi dialectele neolatine astăzi / Formarea limbilor neolatine / Factori de diferenţiere a latinei populare / Latina din Balcani. Repere istorice / Formarea latinei balcanice, Mărturiile / Limbile neolatine din Peninsula Balcanică. Consideraţii generale / Limba aromână. Consideraţii generale / Fizionomia limbii aromâne / Legăturile aromânei cu greaca / Diferenţierea geografică a limbii aromâne / Graiul aromânilor din localitatea Samarina / În concluzie
Bakalis, E., Dinas, Κ., Galani, Α., Georgiadis, L. & Tatsis, V. 2011. Documentation and analysis of endangered languages: A 2011 study of Vlachika in Metsovo. John Latsis Public Benefit Foundation. Research Projects 2011
Aromanian (Vlachika) is a neo-Latin language that originates from the tradition of the oral languages of the Balkans and has no written form. It is spoken in Greece, where Vlach populations are mainly spotted in Epirus, Thessaly and Macedonia. The aim of this project was to digitally document verb forms in Vlachika, as spoken in Metsovo in 2011, preserve the language by the use of digital means and provide linguistic and mathematical analyses regarding language use.
To that end, data was collected by interviewing native speakers of various age groups. The collected material was organised into two databases: (i) a digital dictionary containing the data recordings (ii) a semantic network that categorises verbs into semantic groups.
The linguistic treatment was formulated within the theoretical framework of Distributed Morphology. Furthermore, mathematical models were developed to describe the dynamics and internal aspects of Vlachika. The application of these models in the current status of Vlachika, based on experimental evidence, provided the first findings regarding time evolution of the relative density of the Vlachika speakers.
Stephanou, G, Kariotoglou, P. & Dinas, K. 2011. University Students’ Emotions in Lectures: The Effect of Competence Beliefs, Value Beliefs and Perceived Task-difficulty, and the Impact on Academic Performance. The International Journal of Learning, Vol. 18, N.1: 46-72
This study examined (a) students’ experienced emotions in the lectures of the compulsory courses of Psychology, Linguistics and Physics, (b) the role of students’ emotions, performance expect- ations, ability self-perceptions, value beliefs and estimated task-difficulty in the perception of their exam performance as successful or unsuccessful in the above courses, and (c) the role of students’ performance expectations, value beliefs, ability self-perceptions and perceived task-difficulty in the formulation of the emotions, and in the impact of the emotions on exam performance. The sample comprised 320 Early Childhood Education female students of 2nd and 3rd year. The results showed that the students experienced a rich variety, and a variation of intensity, of positive emotions in the lectures of the courses which positively influenced the perception of performance as successful or not (mainly, in Psychology). Similarly, value beliefs (not in Psychology) and competence beliefs (mainly, ability self-perception in Psychology, performance expectation in Linguistics, perceived task difficulty in Physics) discriminated the two groups of students in each course. Also, competence beliefs influenced the generation of emotions, but their predictive strength varied across the academic courses and within each academic course, while value beliefs proved weak predictor of emotions. In addition, emotions explained a significant amount of the variability in academic performance (particularly, in Psychology), and altogether, emotions, perceived task difficulty, value beliefs, and competence beliefs generated performance (least, in Linguistics). Finally, the effects of competence- and value- beliefs in the impact of emotions on academic performance differed across the courses, in favoring Physics.
Keywords: Academic Performance, Competence Beliefs, Emotions, Perceived Task-difficulty, Value Beliefs