Η Matilda Caragiu Marioțeanu υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες στο χώρο της σύγχρονης γλωσσολογίας στη Ρουμανία. Τον Ιούνιο του 2007 η Ακαδημία Επιστημών της Ρουμανίας της αφιέρωσε τον τόμο: Studii si cercetări lingvistice (= Γλωσσολογικές μελέτες και έρευνες). Μου ζητήθηκε τότε μια συμβολή στον τόμο αυτόν, η οποία να αφορά την κουτσοβλαχική γλώσσα, ένα από τα βασικά αντικείμενα μελέτης της Caragiu.
Αρχική » Συλλογικοί τόμοι (Σελίδα 3)
Αρχείο κατηγορίας Συλλογικοί τόμοι
Dinas, C. 2011. Aromâna în cadrul latinității orientale. exemplum graiului din zona Samarina. Στο Nevaci M. (edit.) Studia Linguistica et Philologica. Omagiul Prof. Nicolea Saramandu. București. Editura Universității din București, σελ. 283-291
Limbile şi dialectele neolatine astăzi / Formarea limbilor neolatine / Factori de diferenţiere a latinei populare / Latina din Balcani. Repere istorice / Formarea latinei balcanice, Mărturiile / Limbile neolatine din Peninsula Balcanică. Consideraţii generale / Limba aromână. Consideraţii generale / Fizionomia limbii aromâne / Legăturile aromânei cu greaca / Diferenţierea geografică a limbii aromâne / Graiul aromânilor din localitatea Samarina / În concluzie
Dinas, K. 2007. Vlahofonia din districtul Florina (Grecia) la un pas de disparitie? O abordare sociolinguistică. Στο Studii si cercetări lingvistice ianuarie-iunie 2007. Editura Academiei Române: 85-104
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια έρευνα για τη γλωσσική συρρίκνωση ―με τάση εξαφάνισης― της κουτσοβλαχικής γλώσσας στην Ελλάδα και ειδικότερα στην περιοχή της Φλώρινας.
Ντίνας, Κ. 2006. Η Κουτσοβλαχική στο πλαίσιο των νεολατινικών γλωσσών. Το παράδειγμα της Σαμαρίνας. Στο: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Όψεις της Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα: Βιβλιολογείον: 225-237
H Kουτσοβλαχική είναι μία από τις τέσσερις νεολατινικές γλώσσες που έδωσε η Βαλκανική Λατινική με τη διαμόρφωσή της στο βαλκανικό χώρο μετά την κατάκτηση της Βαλκανικής από τους Ρωμαίους. Οι άλλες τρεις είναι: η Δακορουμανική, η Kουτσοβλαχική, η Iστρορουμανική.
Στην εργασία αυτή αρχικώς αναφέρονται οι συνθήκες διαμόρφωσης των νεολατινικών γλωσσών της Βαλκανικής (γλωσσικό υπόστρωμα, επίστρωμα) και στη συνέχεια γίνεται εκτενής παρουσίαση της κουτσοβλαχικής γλώσσας: τόποι διασποράς των βλαχόφωνων του ελληνικού χώρου, σχετικά επιστημονικά ερωτήματα (όνομα και καταγωγή τους), φυσιογνωμία της κουτσοβλαχικής, σχέσεις της με την ελληνική, γεωγραφική της διαφοροποίηση.
Τέλος παρουσιάζονται οι ιδιαιτερότητες του γλωσσικού ιδιώματος της Σαμαρίνας, που το εντάσσουν στην ενότητα των γεωγραφικών κουτσοβλαχικών ιδιωμάτων του ελληνικού χώρου αλλά και το διαφοροποιούν σε κάποια του χαρακτηριστικά.
Ντίνας, Κ. & Ηλιάδου-Τάχου, Σ. 2006. Η ελληνική γλώσσα ως ξένη(;) για τους “ξενοφώνους”. Ένα ενδιαφέρον κείμενο για τη γλωσσική πολιτική στην Ελλάδα του 1913. Στο: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Όψεις της Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα: Βιβλιολογείον: 347-357
Η εργασία αυτή ανιχνεύει μια ορισμένη πτυχή της εκπαιδευτικής πολιτικής του ελληνικού κράτους στη Μακεδονία την περίοδο 1912-1936. Πρόκειται για την καταπολέμηση της ξενοφωνίας, την οποία πραγματεύεται η γλωσσολογική και παιδαγωγική μέθοδος του Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Ευαγγέλου Μπουντώνα. Η επικέντρωση του ενδιαφέροντος της εκπαιδευτικής πολιτικής του Ελληνικού Κράτους στη Μακεδονία αυτήν ακριβώς τη χρονική περίοδο σχετιζόταν με τις ιδιαιτερότητες του χώρου, ο οποίος κατοικούνταν μέσα στα χρονικά πλαίσια που προδιαγράφονται, από σλαβόφωνους, βλαχόφωνους, αρβανιτόφωνους χριστιανούς και μουσουλμάνους (τουλάχιστον ως το 1923). Την περίοδο εκείνη και εξαιτίας της πληθυσμιακής ανομοιογένειας το ελληνικό κράτος θεωρούσε ότι ένας από τους κύριους σκοπούς της εκπαίδευσης ήταν η «εξελλήνισις» των ξενοφώνων πληθυσμών. Προς την κατεύθυνση της πραγματοποίησης του σκοπού αυτού συστρατεύτηκαν όλα τα κεντρικά και περιφερειακά κέντρα εξουσίας και διαμορφώθηκαν στρατηγικές γλωσσικής αφομοίωσης των ξενοφώνων. Σκοπός της εργασίας είναι να παρακολουθήσει τη μέθοδο καταπολέμησης της ξενοφωνίας που προτάθηκε από τον Επιθεωρητή Μπουντώνα, ως προς τις γλωσσολογικές αλλά και τις παιδαγωγικές της παραμέτρους.
Ντίνας, Κ. 2006. Το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης. Στο: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Όψεις της Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα: Βιβλιολογείον: 1-6
Η συμμετοχή μου στον συλλογικό αυτό τόμο αφορά την παρουσίαση του έργου του Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης / ΙΝ.Β.Α. (στο οποίο υπηρέτησα ως διευθυντής επί μία τετραετία), ενός ιδρύματος που προέκυψε από προγραμματική σύμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Κοζάνης. Γίνεται μια γενική αναφορά στις ιστορικές βιβλιοθήκες και στη συνέχεια παρουσιάζεται το υλικό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, το οποίο το ΙΝ.Β.Α. ανέλαβε να διασώσει και να αναδείξει: χειρόγραφα, έγγραφα, παλαίτυπα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι γενικότεροι σκοποί του ΙΝ.Β.Α. και η παρεμβατική του πολιτική στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής: πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδόσεις βιβλίων, διοργάνωση συνεδρίων, συγκέντρωση και έκδοση πηγών ιστορίας κ.λπ.
Ντίνας, Κ. 2006. Η γλωσσική διδασκαλία στο ολοήμερο σχολείο. Στο: Κυρίδης Α., Τσακιρίδου, Ε. & Αρβανίτη Ι. (επιμ.) Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα. Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός, σσ. 111-131
Το άρθρο στο συλλογικό αυτό τόμο ασχολείται με το πώς ο νέος θεσμός του ολοήμερου σχολείου μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά στην κατεύθυνση της ολοκληρωμένης γλωσσικής αγωγής. Αφού γίνεται μια αδρομερής περιγραφή του νέου διεθνούς και ελληνικού περιβάλλοντος το οποίο διαμορφώνεται υπό τις νέες συνθήκες της “παγκοσμιοποίησης”, διατυπώνονται μια σειρά (και) γλωσσικές προτάσεις ώστε το ολοήμερο νηπιαγωγείο να υποστηρίξει το εγγραμματισμό (και πληροφοριακό) των νέων μελών της κοινωνίας.
Ντίνας, Κ. 2004. Η γλωσσική – κοινωνική ετερότητα και η ονοματολογία: μια κοινωνιογλωσσολογική προσέγγιση των κοζανίτικων επωνύμων. Συμμετοχή στο συλλογικό τόμο: Κυρίδης Α & Ανδρέου Α. (επιμ.) Όψεις της ετερότητας. Αθήνα: Gutenberg
Η ετερότητα είναι μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα που χαρακτηρίζει όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες και τις διατρέχει και συγχρονικά αλλά και στη διαχρονική τους διάσταση. Η ετερότητα καθρεφτίζεται σε κάθε πτυχή τής συλλογικής κοινωνικής έκφρασης, με θαυμαστό μάλιστα τρόπο στη γλώσσα, η οποία φέρνει μαζί της ένα μεγάλο φορτίο ιστορικών και άλλων πληροφοριών.
Από τα πιο φορτισμένα πληροφοριακώς στοιχεία τής γλώσσας είναι τα κάθε είδους ονόματα που δίνουν οι άνθρωποι σε τόπους, αντικείμενα και καταστάσεις αλλά και στους συνανθρώπους τους. Τα επώνυμα κυρίως μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τους διαφορετικούς τόπους από τους κατάγονται οι άνθρωποι, τις διαφορετικές γλώσσες που μιλούσαν, τα διαφορετικά επαγγέλματα που ασκούσαν, τις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις στις οποίες ανήκαν, τα διαφορετικά σωματικά και ψυχικά τους χαρακτηριστικά. Έτσι στα επώνυμα αντανακλάται η πολλαπλή ετερότητα που χαρακτηρίζει μια κοινωνία ανθρώπων.
Στην ανακοίνωση αυτή διερευνάται μέσα από τη μελέτη των κοζανίτικων επωνύμων της περιόδου 1759-1916 η ετερότητα που αυτά κρυπτογραφούν.
Κατσάνης, Ν. & Ντίνας, Κ. 2004. Tα γλωσσικά ιδιώματα της περιοχής Kοζάνης–Γρεβενών. Στο: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών: Κοζάνη και Γρεβενά· Ο χώρος και οι άνθρωποι. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, σσ. 433-437
H περιοχή Kοζάνης – Γρεβενών παρουσιάζει ιδιαίτερο γλωσσικό ενδιαφέρον για πολλούς λόγους, κυρίως όμως επειδή αποτελεί το σύνορο των συμπαγών νεοελληνικών ιδιωμάτων και της «γλωσσικής μεταβατικής περιοχής», μιας περιοχής που φτάνει μέχρι τα Σκόπια, ένθεν και ένθεν της οποίας έχουμε αμιγείς γλωσσικές περιοχές, ελληνόφωνη και σλαβόφωνη, ενώ στο εσωτερικό της, σε γειτονία και διάσπαρτες, συναντούμε ετερόκλητες γλωσσικές ομάδες: ελληνόφωνες, σλαβόφωνες, βλαχόφωνες και αλβανόφωνες με επικρατέστερες στο νότο τις ελληνόφωνες και στο βορρά τις σλαβόφωνες. Στο άρθρο αυτό, που αποτελεί συμβολή στον συλλογικό τόμο που προέκυψε από συνεργασία σαράντα και πλέον ειδικών επιστημόνων και αφορά την ιστορία της περιοχής Κοζάνης – Γρεβενών, προσπαθούμε να καταγράψουμε τα σημαντικότερα γνωρίσματα των τοπικών γλωσσικών ιδιωμάτων της περιοχής, τα οποία ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των βορείων νεοελληνικών ιδιωμάτων.
Καραγκούνη, Γ., Ντίνας, Κ., Παπαδοπούλου, Α., Συμεωνίδου, Μ., Τόλη, Θ. 2003. «Η ανάλυση του περιεχομένου των νομικών κειμένων». Στο: Κυρίδης, Α. & Μαυρικάκη, Ε., (επιμ.) 2003. Η περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο. Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός, σσ. 87-102
Η ερευνητική ομάδα στο τμήμα αυτό του συλλογικού τόμου ασχολήθηκε με την προσέγγιση των επίσημων νομικών κειμένων με τα οποία το ελληνικό κράτος προσδιορίζει την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη θέση της στο ελληνικό σχολείο. Οι αναφορές που εντοπίσθηκαν στα επίσημα κείμενα κατηγοριοποιήθηκαν σε οκτώ θεματικές κατηγορίες και μελετήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές της «Ποσοτικής και Ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου» και της Κλασικής Θεματικής Ανάλυσης. Ως μονάδα ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το «θέμα».
Ντίνας, Κ. 2003. Γλώσσα ή διάλεκτος; Iδού το ερώτημα. Αναδημοσίευση άρθρου στον συλλογικό τόμο Raznotchetenijata na teksta, Jubileen zbornhik na prof. d-r Kiril Topalov. Sofia: Πανεπιστημιακό Τυπογραφείο «Sv. Kliment Ohridski».
Στο άρθρο αυτό αντιμετωπίζεται το θέμα της φυσιογνωμίας του γλωσσικού ιδιώματος που μιλιέται στο κράτος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Mακεδονίας και της σχέσης του με τη βουλγαρική γλώσσα· την αφορμή γι’ αυτό έδωσε μια αυτοβιογραφία του Γρηγορίου Σταυρίδη (Γκριγκόρ Παρλίτσεφ), η οποία εκδόθηκε και στη Bουλγαρία (στα βουλγαρικά) και στα Σκόπια (στα «μακεδονικά»). Mετά από μια ιστορική παρέκβαση, που αφορά τα ιστορικά στοιχεία της καθόδου των Σλάβων στην περιοχή και τη συζήτηση γύρω από τη «μακεδονική» γλώσσα των Σκοπίων, παρουσιάζεται το πρώτο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας σε τρίστηλη αντιπαραβολή: βουλγαρικό, «μακεδονικό» κείμενο, ελληνική μετάφραση. Aκολουθεί η συγκριτική – αντιπαραθετική εξέταση των δύο κειμένων σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα: φωνητική-φωνολογία, μορφολογία, λεξιλόγιο, φρασεολογία. Προηγείται μια συζήτηση γύρω από τους γραφηματικού τύπου νεωτερισμούς στο κυριλλικό αλφάβητο που επιχειρήθηκαν από τους Σκοπιανούς, οι οποίοι οδήγησαν σε αρκετές «οπτικές» διαφορές μεταξύ των δύο κειμένων. Tο συμπέρασμα τελικά που προκύπτει από τη γλωσσολογική συνεξέταση των δύο αυτών κειμένων είναι ότι δεν πρόκειται για κείμενα γραμμένα σε δύο διαφορετικές γλώσσες· επομένως η «Mακεδονική» βασίμως μπορεί να θεωρείται διάλεκτος της Bουλγαρικής.