Το 1976 ήταν η χρονιά που το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και η ελληνική κοινωνία γνώρισε την πιο σημαντική, την πιο δημοκρατική και την πιο ανθρωποκεντρική γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων εκατό χρόνων.
ДИНАС, К. 2012. ЕЗИК ИЛИ ДИАЛЕКТ – ТОВА Е ВЪПРОСЪТ. По повод „Автобиографията“ на Григор Пърличев (Григорис Ставридис). Στο Език и Литература 1-2/2012
This article examines the character of the linguistic idiom spoken in FYROM and its relationship with the Bulgarian language on the occasion of the autobiography of Grigor Parlitsef (Grigorios Stavridis), published in Bulgarian and in “macedonian”). A comparative examination of two texts in all linguistic levels (phonetics, phonology, morphology, vocabulary, phraseology) shows that “Makedonski” reasonably can be considered as a Bulgarian dialect.
Тази статия изследва характера на езиков идиом който се говори в Бившата югославска република Македония и отношенията си с българския език, по повод на “Автобиографията” на Григор Пърличев (Григориос Ставридис), публикувана на български и “македонски” език. Сравнителен преглед на два текста в всички езикови нива (фонетика, фонология, морфология, лексика, фразеология) показва, че “Македонски” основателно може да се счита като български диалект.
Костас Д. Динас, д-р по езикознание на Аристотел университет в Солун, е професор по лингвистика, гръцки език и преподаване във Факултета по образование, Университет на Западна Македония, и председател на Департамента на ранното детско. Научни изследвания и писания си са върху преподаването на гръцки език, с акцент върху новите технологии и въпроси, свързани с гръцки език (диалектология- класификация) и балканските езици.
Χασανίδης, Δ., Ντίνας, Κ., Μπράτιτσης, Θ., Στάμου, Α.Γ., Γκόγκου, Χ. 2012. Διαθεματική πρόταση διδασκαλίας για το μάθημα ΤΠΕ της ΣΤ’ Δημοτικού με χρήση γλωσσικών δραστηριοτήτων και του περιβάλλοντος Scratch. Στο Μπράτιτσης, Θ. (επιμ.) Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Πληροφορικής. Φλώρινα. ISBN 978-960-89650-7-2
Στην εργασία παρουσιάζεται μια διαθεματική πρόταση διδασκαλίας για το μάθημα ΤΠΕ της ΣΤ’ Δημοτικού με χρήση γλωσσικών δραστηριοτήτων και του περιβάλλοντος Scratch. Η διδακτική πρόταση περιλαμβάνει ερωτήσεις κατανόησης σε ένα κείμενο που δίνεται στους μαθητές και στη συνέχεια τη δημιουργία ενός προγράμματος στο Scratch με βάση αυτό το κείμενο. Επιπρόσθετα, στην εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την πειραματική εφαρμογή της διδακτικής πρότασης σε 40 παιδιά της ΣΤ΄ Δημοτικού. Η μη συμμετοχική παρατήρηση και οι επιδόσεις των παιδιών έδειξαν ότι οι μαθητές αντιμετώπισαν ικανοποιητικά την εργασία που τους δόθηκε, αναλογικά με τη δυσκολία του προγράμματος που τους ζητήθηκε να κατασκευάσουν. Το περιβάλλον Scratch με την οπτικοποίηση των εντολών με γραφικά πλακίδια, την άμεση εφαρμογή των εντολών και την απουσία «ενοχλητικών» συντακτικών λαθών φάνηκε ελκυστικό στους μαθητές.
Αλεξίου, Μ., Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ. & Χατζησαββίδης, Σ. 2012. Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σσ.126
Αλεξίου, Μ., Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ. & Χατζησαββίδης, Σ. 2012. Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: στο πλαίσιο του τυπικού γραμματισμού, για διαθεματικές διδακτικές πρακτικές, για ημι-τυπικές και άτυπες σχολικές πρακτικές, με διαδραστικούς πίνακες και φορητούς υπολογιστές. Μελέτη στο πλαίσιο της Πράξης «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων στις ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α’/βάθμια και Β’/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και το Ελληνικό Δημόσιο. Φορέας υλοποίησης: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σσ.126
Η παρούσα μελέτη έχει ως αντικείμενο την αποτύπωση των βασικών αξόνων στους οποίους θα στηριχτεί η ανάπτυξη σεναρίων και δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας και της λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αυτό σχολιάζεται κατ’ αρχάς ο διαμεσολαβητικός ρόλος της διδασκαλίας (ενότητα 1) και παρουσιάζονται οι κυριότερες μορφές της (ενότητα 2), κατηγοριοποιημένες με βάση τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, τον χαρακτήρα της ακολουθούμενης πορείας και το είδος των πόρων που αξιοποιούνται. Στη συνέχεια (ενότητα 3) γίνεται επισκόπηση της γλωσσοδιδακτικής αξιοποίησης των Τεχνολογιών Επικοινωνίας και Πληροφόρησης (στο εξής: ΤΠΕ), με εστίαση στις παιδαγωγικές θεωρίες και τις συναφείς διδακτικές πρακτικές που επηρέασαν κατά το παρελθόν και επηρεάζουν σήμερα το εύρος και τον τρόπο εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στα μαθήματα της γλώσσας και της λογοτεχνίας. Στην ενότητα 4 εξετάζεται η φιλοσοφία και ο βαθμός ένταξης των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπως αποτυπώνονται στην επισκόπηση της εισαγωγής τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, στα Δ.Ε.Π.Π.Σ. και τα Α.Π.Σ. του 2003, στα πιλοτικά προγράμματα σπουδών του 2011, στα εκπαιδευτικά λογισμικά του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και στα τρέχοντα σχολικά εγχειρίδια μαθητή και εκπαιδευτικού. Η ενότητα 5 αφορά τα σενάρια και τις δραστηριότητες: δίνεται ο ορισμός τους και παρουσιάζονται αναλυτικά τα βασικά χαρακτηριστικά της δομής που είναι σκόπιμο να έχουν τα σενάρια και οι δραστηριότητες που αφορούν τα μαθήματα της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τέλος, στην ενότητα 6 δύο παραδείγματα, ένα για σενάριο και ένα για δραστηριότητα, ολοκληρώνουν με ενδεικτικές πρακτικές εφαρμογές τις θεωρητικές επισημάνσεις που έγιναν στις προηγούμενες ενότητες της μελέτης.
Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων
Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων στις ΤΠΕ
Ντίνας, Κ., Χλαπουτάκη, Ε. & Γώτη, Ε. 2012. Η γλωσσική διδασκαλία στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως μέσο αφομοίωσης των ξενόφωνων πληθυσμών. Οι εκθέσεις των επιθεωρητών εκπαίδευσης στην περιφέρεια Φλώρινας (1918-1925). Στο: Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Πάτρα 30/9 – 2/10/2011:888-899
Ζητούμενο της παρούσας ανακοίνωσης είναι η διερεύνηση της γλωσσικής πολιτικής των ελληνικών κυβερνήσεων, όπως αυτή εκφράστηκε στις αναφορές των Επιθεωρητών Εκπαίδευσης σχετικά με τη γλωσσική διδασκαλία απέναντι στους ξενόφωνους πληθυσμούς της περιφέρειας Φλώρινας μετά την προσάρτηση της Μακεδονίας στην Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα. Μέσα από τη μελέτη αναδεικνύεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της εκπαίδευσης στο δυτικό άκρο της Μακεδονίας, όπου δεν αρκούσε η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού αλλά επιβαλλόταν για εθνικούς λόγους η διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης και μοναδικής γλώσσας του ελληνικού κράτους με στόχο την αφομοίωση των ξενόφωνων. Το ερευνητικό ενδιαφέρον προκύπτει ιδιαίτερα στην τωρινή συγκυρία, που η Ελλάδα καλείται να εναρμονίσει την εκπαιδευτική νομοθεσία της με το διεθνές νομικοπολιτικό περιβάλλον όσον αφορά στην προστασία της γλωσσικής ετερότητας. Εξάλλου, η απόσταση ενός αιώνα από την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής στη Μακεδονία δημιουργεί τη δυνατότητα απαγκίστρωσης της σχετικής επιστημονικής έρευνας και συζήτησης από τις ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος. Ως πηγή διερεύνησης του γλωσσικού μαθήματος στην περιφέρεια της Φλώρινας χρησιμοποιήθηκαν οι εκθέσεις των Επιθεωρητών Εκπαίδευσης προς το οικείο Εποπτικό Συμβούλιο περιόδου 1918-1925 – συνολικά 66 εκθέσεις ιδιοκτησίας Γ.Α.Κ., αρχεία νομού Φλώρινας.
Κόμης, Β., Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ. & Χατζησαββίδης, Σ. 2012. Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σσ. 83
Κόμης, Β., Κουτσογιάννης, Δ., Ντίνας, Κ. & Χατζησαββίδης, Σ. 2012. Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Μελέτη στο πλαίσιο της Πράξης «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων στις ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α’/βάθμια και Β’/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και το Ελληνικό Δημόσιο. Φορέας υλοποίησης: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σσ. 83
Σκοπός της μελέτης που ακολουθεί είναι: α) η παρουσίαση ενός γενικού θεωρητικού πλαισίου γύρω από την αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στο μάθημα της νέας ελληνικής γλώσσας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, β) μια σύντομη παρουσίαση των ψηφιακών περιβαλλόντων των οποίων είναι δυνατή η διδακτική αξιοποίηση και γ) μια πρόταση προς τους εκπαιδευτικούς της πράξης των τάξεων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στις οποίες είναι κατάλληλο να αξιοποιηθεί το καθένα από αυτά τα ψηφιακά περιβάλλοντα.
Για τους λόγους αυτούς γίνεται αρχικά μια αναφορά στη σχέση της γλωσσικής διδασκαλίας με τις ΤΠΕ και στην πολιτικοϊδεολογική και παιδαγωγική εξέλιξη της σχέσης αυτής την τελευταία πεντηκονταετία, για να καταλήξει στο διδακτικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται η όλη προβληματική και οι προτάσεις γύρω από την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε και περιγράφουμε πολύ σύντομα τα ψηφιακά περιβάλλοντα που θεωρούμε ότι είναι παιδαγωγικώς αξιοποιήσιμα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και δίνουμε έμφαση στη μαθησιακή αξία και κυρίως στην καλλιέργεια των γραμματισμών που πραγματώνουν –ιδιαίτερα των νέων γραμματισμών και του κριτικού γραμματισμού.
Τέλος –με βάση και μια μικρής κλίμακας έρευνα σε ειδικούς εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης– υποδεικνύουμε τη διδακτική εκμετάλλευση των παιδαγωγικώς αξιοποιήσιμων ψηφιακών περιβαλλόντων κατά τάξη ή κατά ομάδα τάξεων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση καθώς και κάποιους τρόπους και τεχνικές διδακτικής τους αξιοποίησης.
Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας
Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων στις ΤΠΕ
Γώτη, Ε. & Ντίνας, Κ. 2012. Αναλυτικά Προγράμματα Γλωσσικής Διδασκαλίας για την προσχολική εκπαίδευση: διαδρομή ενός αιώνα. Στο: Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Πάτρα 30/9 – 2/10/2011: 553-564
Οι εκπαιδευτικές πολιτικές/ επιλογές, που ―καταχρηστικά οι πιο πολλές― αποκαλούνται μεταρρυθμίσεις, καθορίζουν για το επόμενο χρονικό διάστημα ως την αλλαγή ή ανατροπή τους την πορεία της εκπαίδευσης και ―στο βαθμό που την επηρεάζουν― ολόκληρης της κοινωνίας. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό ερευνητικά να δει κανείς σε ένα βάθος χρόνου τα διάφορα μεταρρυθμιστικά επεισόδια και τις αλλαγές που έχουν γίνει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα γενικότερα και ειδικότερα στο γλωσσικό μάθημα, το οποίο πάντοτε αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά αλλά το «σημείον αντιλεγόμενον» όλων των εκπαιδευτικών ρυθμίσεων ή μεταρρυθμίσεων. Το Νηπιαγωγείο αναμφίβολα αποτελεί τον πρώτο σημαντικό σταθμό στη γλωσσική προετοιμασία των μαθητών/ νηπίων, καθώς καθορίζει με αποφασιστικό τρόπο την μετέπειτα πορεία τους.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να εξετάσει πώς διαμορφώθηκε η γλωσσική διδασκαλία στο νηπιαγωγείο μέσα από τη μελέτη των αναλυτικών προγραμμάτων. Η μελέτη αφορά τους παράγοντες και τις δυναμικές που αναπτύχθηκαν για τη διαμόρφωση της γλωσσικής αγωγής στο ελληνικό Νηπιαγωγείο, οι οποίες σηματοδότησαν τις γλωσσοεκπαιδευτικές αλλαγές. Ακόμη παρουσιάζονται η φιλοσοφία, το θεωρητικό πλαίσιο, οι στόχοι, οι βασικές αρχές, οι μεθοδολογικές αρχές, οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά των παραπάνω προτάσεων, όπως παρουσιάζονται στα αναλυτικά προγράμματα καθώς και το υποστηρικτικό-εκπαιδευτικό υλικό που τα συνοδεύει.
Κουτσογιάννης, Δ., Νάκας, Α., Ντίνας, Κ., Παπαναστασίου, Γ. & Χατζησαββίδης, Σ. (επιμ.) 2012. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου «35 χρόνια από τη Γλωσσοεκπαιδευτική Μεταρρύθμιση»
Εμείς, οι άνθρωποι που μεγαλώσαμε μέσα σ’ αυτήν τη μεταρρύθμιση και ζήσαμε τα ευεργετήματά της, θέλουμε, από τις θέσεις που σήμερα κατέχουμε, να την τιμήσουμε με ένα επιστημονικό- επετειακό συνέδριο. Στην εκδήλωση αυτή θέλουμε να συμμετάσχουν όσοι και όσες από τους πνευματικούς ανθρώπους συνέβαλαν στην υλοποίηση της μεταρρύθμισης, όσοι και όσες την υποστήριξαν αλλά και όσοι και όσες την παρακολούθησαν και την παρακολουθούν με τα δημοσιεύματά τους και τις δράσεις τους.
• Το Εργαστήριο Γλώσσας και Προγραμμάτων Γλωσσικής Διδασκαλίας, Παιδαγωγικό Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (Φλώρινα),
• Το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη), και
• Το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και Διδακτικής της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών (Αθήνα)
σε συνεργασία με:
το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, και
το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη)
συνδιοργάνωσαν το Συνέδριο
1976-2011: 35 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΩΣΣΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
στο Δίον της Πιερίας από 4 έως 6 Νοεμβρίου 2011
Ντίνας, Κ. & Ξανθόπουλος, Αν. 2012. Κείμενα των μέσων μαζικής επικοινωνίας για τη διδασκαλία της γλώσσας στο δημοτικό σχολείο. Στο: Κούρτη, Ευαγ. (επιμ.) Παιδική ηλικία και μέσα μαζικής επικοινωνίας. Αθήνα: Ηρόδοτος/ O.M.E.P., τόμ. 2ος, σσ. 287-303
Στο κεφάλαιο που ακολουθεί οι συγγραφείς παρουσιάζουν τα αποτελέσματα μιας έρευνας που πραγματοποίησαν στα σχολικά βιβλία της γλώσσας των τεσσάρων μεγαλυτέρων τάξεων του δημοτικού σχολείου. Ο στόχος τους ήταν αφενός να καταγράψουν στα εγχειρίδια κάθε κείμενο που προέρχεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και, αφετέρου, να εντοπίσουν τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούνται διδακτικά, προκειμένου να ελέγξουν κατά πόσο οι πρόνοιες του αναλυτικού προγράμματος εφαρμόζονται για τα κείμενα αυτά. Πρώτα, ταξινόμησαν τα κείμενα ως προς το μέσο στο οποίο δημοσιεύονται (εφημερίδα, περιοδικό, διαδίκτυο, τηλεόραση, κ.λπ.) και ως προς το γένος λόγου και τον κειμενικό τύπο στον οποίο ανήκουν. Έπειτα, κατέγραψαν ποια «γραμματική» καλλιεργείται στους μαθητές μέσω της διδασκαλίας τέτοιων κειμένων, η παραδοσιακή ή αυτή του «κειμένου». Ταυτόχρονα, παρουσιάζουν ένα πλήθος άλλων πληροφοριών, όπως τους συγγραφείς και το μέγεθος των κειμένων, το εάν έχουν διασκευαστεί, τις επιμέρους εφημερίδες και περιοδικά από τα οποία προέρχονται, και διάφορες άλλες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα κείμενα των ΜΜΕ αποτελούν το 19% του συνόλου των κειμένων που βρίσκονται στα σχολικά βιβλία αποτελώντας ένα σημαντικότατο κομμάτι τους. Προέρχονται κυρίως από περιοδικά και ένθετα που απευθύνονται σε παιδιά και δευτερευόντως από το διαδίκτυο και τις εφημερίδες. Η διδακτική αξιοποίηση των κειμένων δείχνει ότι περίπου ένα στα τρία αφορά αποκλειστικά την καλλιέργεια της παραδοσιακής γραμματικής και ένα ανάλογο ποσοστό την καλλιέργεια της γραμματικής του κειμένου. Εν κατακλείδι, τα βιβλία υλοποιούν σε ένα βαθμό τις πρόνοιες του αναλυτικού προγράμματος, αλλά είναι συζητήσιμο αν αυτός ο βαθμός είναι ομοιόμορφος και ικανοποιητικός για όλες τις τάξεις και για όλες τις παραμέτρους που ερευνήθηκαν.
Stamou A., Maroniti, K & Dinas, K. 2012. Representing “traditional” and “progressive” women in Greek television: The role of “feminine”/“masculine” speech styles in the mediation of gender identity construction. Women’s Studies International Forum 35(1): 38-52.
Despite the wealth of sociolinguistic studies on gender identity construction in interpersonal settings, limited research has been directed to mediated contexts. Drawing upon a popular Greek television series dealing with the contrast of “traditional” vs. “progressive women”, we explore the mediation of women’s speech styles and the role of such depictions in the reproduction of hegemonic gender identities. The analysis shows that traditional identity is constructed on the basis of categories associated with the private sphere, whereas progressive identity is construed by means of categories linked to the public sphere. Yet, the depiction of linguistic practices that index gender in mediated settings is dynamic, contrary to the mediation of speech style, which tends to be generally monolithic. Thus, masculine and feminine styles of talk are represented as forming a stylistic continuum along which television characters are positioned during the display of their gender identities in specific fictional contexts.
Representing women in Greek television
Women’s Studies International Forum 35 (2012) 38–52 (ανάκτηση 9/1/2016)