Αρχείο κατηγορίας Περιοδικά-Συνέδρια

Το ζήτημα της εισαγωγής των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην προσχολική εκπαίδευση αποτελεί ένα πεδίο διεθνούς επιστημονικού προβληματισμού, στον οποίο εμπλέκονται οι περισσότερες από τις επιστήμες της αγωγής. Στην Ελλάδα η σχετική συζήτηση δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα, αλλά θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι οι Η/Υ έχουν ήδη εισαχθεί στην ιδιωτική προσχολική εκπαίδευση. Ο στόχος της εργασίας είναι διττός: Από τη μια επιχειρεί να συνθέσει τις βασικές βιβλιογραφικές πηγές για την εισαγωγή των Η/Υ στο νηπιαγωγείο τόσο σε θεωρητικό όσο και σε ερευνητικό πλαίσιο, ώστε να δημιουργηθεί ένα βασικό corpus Ελληνίδων νηπιαγωγών για την δυνατότητα εκπαιδευτικής χρήσης των Η/Υ. Αναλύθηκε το περιεχόμενο 29 γραπτών κειμένων εν ενεργεία νηπιαγωγών, οι οποίες κλήθηκαν να αναπτύξουν τις απόψεις τους για το θέμα: «Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο νηπιαγωγείο». Από την ανάλυση προέκυψαν 7 θεματικές κατηγορίες και η στάση των νηπιαγωγών μπορεί να χαρακτηριστεί γενικά ως θετική.

Οι απόψεις των νηπιαγωγών για τις ΠΕΤ

Στο άρθρο γίνεται βιβλιοπαρουσίαση του έργου του πρώην υπουργού εξωτερικών Μιχάλη Παπακωνσταντίνου «Βαλκάνια, η άγνωστη γειτονιά μας». Tο βιβλίο του Mιχάλη Παπακωνσταντίνου, δεν είναι το έργο ενός ιστορικού επιστήμονα, αλλά το έργο ενός έμπειρου και κατά κοινή ομολογία ευφυούς και διορατικού πολιτικού. Tα Βαλκάνια είναι μια πολυδύναμη, πολυσύνθετη και πολύπλευρη έννοια –ανάλογα με την οπτική του καθενός. Για τους Δυτικοευρωπαίους είναι η πυριτιδαποθήκη της Eυρώπης, για τη γαλλική ή την ιταλική γλώσσα η λέξη «Mακεδονία» σημαίνει κάτι ανακατεμένο, όπως η φρουτοσαλάτα. Για τον Mιχάλη Παπακωνσταντίνου είναι «η άγνωστη γειτονιά μας». Ο συγγραφέας επιχειρώντας μέσα από το δικό του –πολιτικό πάντα– αισθητήριο να ορίσει τα Bαλκάνια δεν καταφεύγει σε μια «αντικειμενική» περιγραφή τους, αλλά καταθέτει με έντονα βιωματικό τρόπο δυο προσωπικές ιστορίες, για να συμπεράνει ότι τα Bαλκάνια είναι: «μια χερσόνησος που κατοικείται από ένα πλήθος λαών: πολλές εθνότητες, πολλές θρησκείες, πολλές γλώσσες. Mια πανσπερμία εθνών ή λαών, οι οποίοι συμβίωναν ειρηνικά μεταξύ τους και η μόνη αντίθεσή τους, θρησκευτική κατά μέγα μέρος, ήταν με τους Oθωμανούς». Την περιοχή αυτή ο συγγραφέας καταλήγει εύστοχα να αποκαλεί Bαλκανική Oικουμένη.

Βαλκάνια, η άγνωστη γειτονιά μας

Επιχειρείται μια προσέγγιση της λειτουργίας των σχολικών βιβλιοθηκών στην Ελλάδα, τόσο από θεωρητική όσο και ερευνητική άποψη. Παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των Σχολικών Βιβλιοθηκών, ο τρόπος λειτουργίας τους, οι ελλείψεις και τα προβλήματά τους. Επίσης, παρουσιάζεται η λειτουργία των Σχολικών Βιβλιοθηκών σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες. Στο ερευνητικό μέρος της εργασίας αναλύεται το περιεχόμενο 100 γραπτών κειμένων εκπαιδευτικών του Δημοτικού σχολείου σχετικά με τη λειτουργία, το ρόλο και τις χρηστικές δυνατότητες των Σχολικών Βιβλιοθηκών. Προέκυψαν 7 θεματικές κατηγορίες, οι οποίες στην πραγματικότητα συμπυκνώνουν ένα ιδανικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των Σχολικών Βιβλιοθηκών όπως τις φαντάζονται οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνα. Οι εκπαιδευτικοί περιέγραψαν την ιδανική βιβλιοθήκη που δεν έχει καμία σχέση με την κατάσταση που παρουσιάζεται σήμερα στο ελληνικό Δημοτικό Σχολείο.

Οι εκπαιδευτικοί του Δημοτικού Σχολείου οραματίζονται την ιδανική σχολική βιβλιοθήκη

Στο άρθρο γίνεται βιβλιοπαρουσίαση του έργου του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστασίου Γιαννουλάτου «Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία». Με τη γνώση και το κύρος που του δίνουν η στέρεα θεολογική και θρησκειολογική του κατάρτιση, η μακροχρόνια συμμετοχή του σε διεθνή διαχριστιανικά και διαθρησκειακά συνέδρια, τα ερευνητικά του ταξίδια σε όλες τις ηπείρους, η έμπρακτη ορθόδοξη μαρτυρία του σε πολλές χώρες και η προσωπική του εμπειρία, ο διαπρεπής ιεράρχης πραγματεύεται ένα πολύ επίκαιρο και φλέγον σήμερα θέμα: το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η ορθόδοξη μαρτυρία στον έτσι κι αλλιώς παγκοσμιοποιούμενο με γοργούς και ίσως ανεξέλεγκτους πια ρυθμούς κόσμο.

Το κείμενο αυτό αποτελεί συμμετοχή στον διάλογο που διεξήγαγε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σχετικά με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών.Μετά τις αλλαγές που επήλθαν από τη δεκαετία του ’80 και εντεύθεν στην ελληνική κοινωνία με την αθρόα εισβολή “ξένων” διαφόρων κατηγοριών (προσφύγων, οικονομικών μεταναστών, παλιννοστούντων κ.λπ.), η πανεπιστημιακή κοινότητα προσπαθεί απ’ τη μεριά της να συμβάλει στη δημιουργία προϋποθέσεων ομαλής ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία. Η ομαλή ένταξη προϋποθέτει την εκπαίδευση αυτών των ανθρώπων υπό το πρίσμα της διαπολιτισμικής προσέγγισης της εκπαίδευσης. Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί την κωδικοποίηση των απόψεων που τείνουν να διαμορφωθούν στο Τμήμα Νηπιαγωγών Φλώρινας γύρω από τα ζητήματα αυτά κυρίως σε ό,τι αφορά την προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση.

Πρόκειται για μια πρόταση γλωσσικής διδασκαλίας σε διαπολιτισμικές προσχολικές τάξεις. Επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση των όρων διαπολιτισμική και πολυπολιτισμική εκπαίδευση και επισημαίνεται η αναγκαιότητα εφαρμογής προγραμμάτων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο. Τονίζεται ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη γλωσσική διδασκαλία και προτείνονται συγκεκριμένες μορφές δράσης από τη πλευρά της νηπιαγωγού.

Διαπολιτισμική προσχολική γλωσσική εκπαίδευση

Στο άρθρο αυτό αντιμετωπίζεται το θέμα της φυσιογνωμίας του γλωσσικού ιδιώματος που μιλιέται στο κράτος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Mακεδονίας και της σχέσης του με τη βουλγαρική γλώσσα· την αφορμή γι’ αυτό έδωσε μια αυτοβιογραφία του Γρηγορίου Σταυρίδη (Γκριγκόρ Παρλίτσεφ), η οποία εκδόθηκε και στη Bουλγαρία (στα βουλγαρικά) και στα Σκόπια (στα «μακεδονικά»). Mετά από μια ιστορική παρέκβαση, που αφορά τα ιστορικά στοιχεία της καθόδου των Σλάβων στην περιοχή και τη συζήτηση γύρω από τη «μακεδονική» γλώσσα των Σκοπίων, παρουσιάζεται το πρώτο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας σε τρίστηλη αντιπαραβολή: βουλγαρικό, «μακεδονικό» κείμενο, ελληνική μετάφραση. Aκολουθεί η συγκριτική – αντιπαραθετική εξέταση των δύο κειμένων σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα: φωνητική-φωνολογία, μορφολογία, λεξιλόγιο, φρασεολογία. Προηγείται μια συζήτηση γύρω από τους γραφηματικού τύπου νεωτερισμούς στο κυριλλικό αλφάβητο που επιχειρήθηκαν από τους Σκοπιανούς, οι οποίοι οδήγησαν σε αρκετές «οπτικές» διαφορές μεταξύ των δύο κειμένων. Tο συμπέρασμα τελικά που προκύπτει από τη γλωσσολογική συνεξέταση των δύο αυτών κειμένων είναι ότι δεν πρόκειται για κείμενα γραμμένα σε δύο διαφορετικές γλώσσες· επομένως η «Mακεδονική» βασίμως μπορεί να θεωρείται διάλεκτος της Bουλγαρικής.

Γλώσσα ή Διάλεκτος;

Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών από μέρους των εκπαιδευόμενων, τόσο ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο όσο και ως προς τη συμπεριφορά τους, διαφέρει πολύ από εκείνες των διοικητικών δομών και αρχών, οι οποίες εμφανίζονται να βλέπουν το έργο της αξιολόγησης σε πολύ διαφορετικά πλαίσια αναφοράς. Κατά τη γνώμη της συγγραφικής ομάδας ορθότερη είναι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όταν γίνεται υπεύθυνα από τα άτομα που καθημερινά δέχονται την επιρροή τους. Βασικό στόχο της έρευνας αποτελεί η καταγραφή όλων εκείνων των παραμέτρων που λαμβάνουν υπόψη τους οι φοιτητές, ώστε να αξιολογήσουν άτυπα τους πανεπιστημιακούς καθηγητές και η διερεύνηση των απόψεων των φοιτητών για την εικόνα και τα προσόντα που θα πρέπει να διαθέτει ο πανεπιστημιακός δάσκαλος. Αναζητείται, με άλλα λόγια, ένα εικονικό πρότυπο πανεπιστημιακού, το οποίο θα μπορέσει μέσω διαδικασιών ανατροφοδότησης να χρησιμεύσει προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της πανεπιστημιακής διδασκαλίας και του ανασχηματισμού της επικοινωνιακής σχέσης μεταξύ φοιτητών και πανεπιστημιακών. Ζητήθηκε από 51 φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας του Α.Π.Θ. να περιγράψουν, με τη μορφή κειμένου, τον ιδανικό πανεπιστημιακό δάσκαλο χωρίς να αναφερθούν σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή καταστάσεις. Τα γραπτά των υποκειμένων μελετήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές της «Ποσοτικής και Ποιοτικής  Ανάλυσης Περιεχομένου» και της Κλασικής Θεματικής Ανάλυσης. Ως μονάδα ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το «θέμα». Τα στοιχεία της έρευνας  έδειξαν ότι οι φοιτητές έχουν απαιτήσεις από τους καθηγητές τους. Τους θεωρούν πρώτα απ’ όλα δασκάλους με την κυριολεκτική σημασία του όρου και με όλα εκείνα τα ψυχολογικά και κοινωνικά στοιχεία που συνδέονται με το συγκεκριμένο επάγγελμα. Αναζητούν στο πρόσωπο του πανεπιστημιακού καθηγητή τον ιδανικό δάσκαλο.

Oι φοιτητές περιγράφουν τον ‘ιδανικό’ πανεπιστημιακό δάσκαλο

Έχει υποστηριχτεί θεωρητικά και έχει αποδειχτεί ερευνητικά ότι το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση της δημιουργίας και αναπαραγωγής της εθνικής ιδεολογίας. Σχολικοί μηχανισμοί, όπως τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια, «βοηθούν» αποφασιστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Διαμορφώνουν τα γνωστικά και ιδεολογικά πλαίσια με τη συνδρομή των οποίων κατασκευάζεται η εθνική ταυτότητα και ιδεολογία. Με τον τρόπο αυτό σχηματοποιούνται εθνοκεντρικές γνώσεις, στάσεις, προκαταλήψεις και κυρίως στερεοτυπικές αντιλήψεις του «εθνικού άλλου» και του «εθνικού εαυτού». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται και αντιμετωπίζονται άλλοι λαοί, όπως οι Τούρκοι και οι σχέσεις μας με αυτούς, από τη σχολική ιστορία. Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι οι Τούρκοι έχουν αναγορευτεί  σε «εθνικό εχθρό», μόνιμο δυνάστη του έθνους και πηγή κινδύνου για την εθνική μας αξιοπρέπεια. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις στην έρευνα αυτή επιχειρήθηκε η καταγραφή του πρίσματος μέσα από το οποίο οι μαθητές του Λυκείου  αναγνωρίζουν τους Τούρκους και αναφέρονται σ’ αυτούς, καθώς και πώς αντιλαμβάνονται τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 105 εκθέσεις μαθητών Λυκείου από τους τέσσερις νομούς της Δυτικής Μακεδονίας (Φλώρινας, Κοζάνης, Καστοριάς και Γρεβενών) και από τη Θεσσαλονίκη με θέμα «Απόψεις και σκέψεις για τους Τούρκους». Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η κλασική θεματική ανάλυση σε συνδυασμό με γλωσσολογική αποκωδικοποίηση. Και οι δύο μεθοδολογικές προσεγγίσεις έχουν εφαρμοστεί σε παρόμοιες έρευνες με επιτυχία. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι προσεγγίσεις που επιχειρούν οι μαθητές διαμορφώνονται μέσα από θεματικούς άξονες όπως: 1. Ελληνοτουρκικές σχέσεις, 2. Ιστορικά γεγονότα, 3. Χαρακτηρισμοί, 4. Πολιτισμός, 5. Οικονομική κατάσταση κλπ. Οι μαθητές εμφανίζουν στερεοτυπικές αντιλήψεις τόσο για τους Τούρκους ως έθνος και κράτος όσο και για τις σχέσεις μας με αυτούς, οι οποίες έχουν τις βάσεις τους σε ιστορικά γεγονότα και σε ιδεολογικές προεγγραφές.

Πολλές έρευνες και θεωρητικές αναζητήσεις έχουν επισημάνει το ρόλο του σχολείου στη δημιουργία και αναπαραγωγή των εθνικών ιδεολογιών μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια. Παράλληλα, έχει δειχθεί ο ρόλος της εθνικής ιστοριογραφίας ως προς την κατασκευή της εθνικής ταυτότητας και ιδεολογίας. Ειδικότερα, έχει υποστηριχτεί τόσο με ερευνητικά δεδομένα όσο και με θεωρητικές προσεγγίσεις ότι η εθνική ιστοριογραφία και ο τρόπος που συμπυκνώνεται στα σχολικά εγχειρίδια διαμορφώνει συγκεκριμένες ιδεολογικές υποδοχές και αντιληπτικές μορφοποιήσεις, οι οποίες μετουσιώνονται σε εθνοκεντρικές γνώσεις, στάσεις, προκαταλήψεις και κυρίως στερεοτυπικές αντιλήψεις του «άλλου» και του «εαυτού». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος που η σχολική ιστορία και η εθνική ιδεολογία αντιμετωπίζει τους Τούρκους και τις σχέσεις μας με αυτούς. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις η έρευνα επιχειρεί να καταγράψει τους άξονες μέσα από τους οποίους οι μαθητές της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου βλέπουν τους Τούρκους. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 190 εκθέσεις («Σκέφτομαι και γράφω») μαθητών από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Φλώρινα και την Κοζάνη με θέμα «Ας μιλήσουμε για τους Τούρκους». Σκοπίμως επιλέξαμε ως υποκείμενα μαθητές της συγκεκριμένης τάξης λόγω του ότι δεν έχουν μέχρι στιγμής καμία επαφή σε επίπεδο σχολικής ιστορίας με τους Τούρκους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τις ιδεολογικές εγχαράξεις του ιστορικού μαθήματος σχετικά με τους Τούρκους και θεωρούμε ότι οι απόψεις τους διέπονται κυρίως από την περιρρέουσα εθνική ιδεολογία, η οποία αναπτύσσεται και αναπαράγεται μέσω άλλων κοινωνικών μηχανισμών, όπως οι εθνικές τελετουργίες, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Η οικογενειακή και ταξική κουλτούρα κ.λπ. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα παιδιά εμφανίζουν στερεοτυπικές αντιλήψεις τόσο για τους Τούρκους ως έθνος και ως κράτος όσο και για τις σχέσεις μας με αυτούς, οι οποίες έχουν τις βάσεις τους σε ιστορικά γεγονότα  και σε ιδεολογικές προεγγραφές. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών επιθυμεί τη συμφιλίωση των δύο λαών και θεωρεί ότι οι σχέσεις των δύο θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν στη βάση της καλής γειτονίας και της αλληλοβοήθειας. Οι προσεγγίσεις που επιχειρούν τα παιδιά διαμορφώνονται μέσα σε θεματικούς άξονες, όπως: 1. Γεωγραφία, 2. Πολιτισμός, 3. Οικονομική κατάσταση, 4. Ελληνοτουρκικές σχέσεις, 5. Σχέση με άλλους λαούς, 6. Ιστορικά γεγονότα κλπ.