Στο άρθρο γίνεται βιβλιοπαρουσίαση του έργου του πρώην υπουργού εξωτερικών Μιχάλη Παπακωνσταντίνου «Βαλκάνια, η άγνωστη γειτονιά μας». Tο βιβλίο του Mιχάλη Παπακωνσταντίνου, δεν είναι το έργο ενός ιστορικού επιστήμονα, αλλά το έργο ενός έμπειρου και κατά κοινή ομολογία ευφυούς και διορατικού πολιτικού. Tα Βαλκάνια είναι μια πολυδύναμη, πολυσύνθετη και πολύπλευρη έννοια –ανάλογα με την οπτική του καθενός. Για τους Δυτικοευρωπαίους είναι η πυριτιδαποθήκη της Eυρώπης, για τη γαλλική ή την ιταλική γλώσσα η λέξη «Mακεδονία» σημαίνει κάτι ανακατεμένο, όπως η φρουτοσαλάτα. Για τον Mιχάλη Παπακωνσταντίνου είναι «η άγνωστη γειτονιά μας». Ο συγγραφέας επιχειρώντας μέσα από το δικό του –πολιτικό πάντα– αισθητήριο να ορίσει τα Bαλκάνια δεν καταφεύγει σε μια «αντικειμενική» περιγραφή τους, αλλά καταθέτει με έντονα βιωματικό τρόπο δυο προσωπικές ιστορίες, για να συμπεράνει ότι τα Bαλκάνια είναι: «μια χερσόνησος που κατοικείται από ένα πλήθος λαών: πολλές εθνότητες, πολλές θρησκείες, πολλές γλώσσες. Mια πανσπερμία εθνών ή λαών, οι οποίοι συμβίωναν ειρηνικά μεταξύ τους και η μόνη αντίθεσή τους, θρησκευτική κατά μέγα μέρος, ήταν με τους Oθωμανούς». Την περιοχή αυτή ο συγγραφέας καταλήγει εύστοχα να αποκαλεί Bαλκανική Oικουμένη.
Ντίνας, Κ. (επιμ) 2003. Η γλώσσα και η διδασκαλία της. Θεσσαλονίκη: Βιβλιολογείον – Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σσ. 211
Ο λόγος περί γλώσσας είναι πάντοτε ενδιαφέρων και συναρπαστικός για όλους όσοι ασχολούνται μ’ αυτήν. Ενδιαφέρει και συναρπάζει όσους την υπηρετούν από επιστημονικό ενδιαφέρον ή επαγγελματικό καθήκον και τη μελετούν ο καθένας από τη σκοπιά του: τον φιλόσοφο, τον ιστορικό, τον λογοτέχνη, τον ψυχολόγο, τον κοινωνιολόγο, τον γλωσσολόγο, τον εκπαιδευτικό.
Ο λόγος περί διδασκαλίας της γλώσσας, της ελληνικής ή οποιασδήποτε άλλης γλώσσας, είναι πολλαπλώς χρήσιμος και ωφέλιμος και για εκείνους που την έχουν εντάξει στις επιστημονικές και ερευνητικές τους αναζητήσεις και για τους εκπαιδευτικούς της πράξης, οι οποίοι καλούνται να υλοποιήσουν όσα σχεδιάζονται κάθε φορά από τους ειδικούς και τα πανεπιστημιακά ή ερευνητικά ιδρύματα.
Για το λόγο αυτό η Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας οργάνωσε διημερίδα με θέμα: «Η γλώσσα και η διδασκαλία της», στην οποία πήραν μέρος διακεκριμένοι επιστήμονες που ασχολούνται με θέματα γλώσσας και γλωσσικής διδασκαλίας.
Κυρίδης Α., Δρόσος Β., Ντίνας Κ. 2003. H Πληροφορική-Eπικοινωνιακή Tεχνολογία στο Nηπιαγωγείο: το παράδειγμα της γλώσσας. Γλωσσολογική – Παιδαγωγική – Κοινωνιολογική προσέγγιση. Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός, σσ. 269
Οι νέες τεχνολογίες εισάγουν μια νέα επικοινωνιακή κατάσταση τόσο στο σχολείο όσο και στην κοινωνία. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση δεν αποτελεί μια απλή φυσική συνέπεια των εξελίξεων που έχουν σημειωθεί στην τεχνολογία και στις καταστατικές συνθήκες της κοινωνικής διαβίωσης. Αποτελεί την αναγκαία δικλείδα μετασχηματισμού βασικών κοινωνικών λειτουργιών, όπως η παραγωγή, οι δημογραφικές μεταβολές, οι πολιτικές ανακατατάξεις, οι νέες οικογενειακές δομές, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας κ.λπ. Οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί καλούνται να μετασχηματίσουν τις απαιτήσεις τής κοινωνικής αναπτυξιακής προοπτικής σε δράσεις που αποβλέπουν στην προετοιμασία των νέων για την είσοδο στη νέα κοινωνία και οικονομία και στην ατομική τους εξελικτική πορεία. Η εισαγωγή και η χρήση της Π.Ε.Τ. στο νηπιαγωγείο στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου μπορεί να μοιάζει πρόωρη και τολμηρή. Ίσως να ξενίζει τους παραδοσιακούς παιδαγωγούς και τις νηπιαγωγούς. Παρόλα αυτά οι σχετικές ερευνητικές ενδείξεις επιτρέπουν τον ισχυρισμό ότι όσο και αν είναι τολμηρή η πρόταση θα μπορέσει να βρει θετικό κλίμα και πεδίο αποδοχής. Στο παρόν πόνημα επιχειρείται μια θεωρητική διερεύνηση της δυνατότητας εισαγωγής της Π.Ε.Τ. στην προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση, μέσα από τις διδακτικές δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει στη διδασκαλία της γλώσσας.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου γίνεται μια κοινωνιολογική προσέγγιση της εκπαιδευτικής χρήσης των νέων τεχνολογιών, αποσαφηνίζονται όροι όπως “τεχνολογία” – “πληροφορία” – “επικοινωνία” και “Πληροφοριακή – Επικοινωνιακή Τεχνολογία”, γίνεται λόγος για τη νέα πια πραγματικότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν δάσκαλοι και μαθητές μέσα στην «ψηφιακή τάξη» καθώς και για τον νέο ρόλο των Αναλυτικών Προγραμμάτων, των σχολικών εγχειριδίων στο νέο περιβάλλον. Τέλος, αναλύεται το περιεχόμενο των όρων “Πληροφοριακός Γραμματισμός”, “Τεχνολογικός Γραμματισμός και Γραμματισμός του Η/Υ” και γίνεται εκτενής συζήτηση για τη συνεισφορά της Πληροφοριακής – Επικοινωνιακής Τεχνολογίας στον αντισταθμιστικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει ιδίως το νηπιαγωγείο στα πλαίσια της προσφοράς ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές.
Στο δεύτερο μέρος αναλύεται η παιδαγωγική διάσταση των νέων τεχνολογιών κυρίως στην προδημοτική και πρωτοσχολική εκπαίδευση, αναζητούνται τρόποι ώστε η νέα τεχνολογία να τεθεί στην υπηρεσία της μάθησης μέσω της ανανέωσης των αναλυτικών προγραμμάτων και διερευνώνται οι επιπτώσεις στην κοινωνικο-συναισθηματική, γλωσσική ανάπτυξη και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών τριών ως οχτώ ετών ως αποτέλεσμα της επαφής τους με τις νέες τεχνολογίες και τα διάφορα είδη λογισμικού.
Το τρίτο και τελευταίο μέρος, μετά από μια σύντομη επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίσθηκε η νέα τεχνολογία, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, από τους εκπαιδευτικούς της πράξης, ασχολείται ειδικότερα με τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την εφαρμογή της Πληροφορικής-Eπικοινωνιακής Tεχνολογίας στο χώρο της γλωσσικής διδασκαλίας. Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζεται ότι μέσα στη νέα πραγματικότητα του κινήματος της παιδαγωγικής του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών η νέα τεχνολογία μπορεί αποτελεσματικότερα από την παραδοσιακή διδασκαλία να βοηθήσει τους μικρούς μαθητές να έχουν καλύτερη επίδοση σε όλους τους τομείς τους οποίους στοχεύει να καλλιεργήσει η γλωσσική διδασκαλία, ακρόαση και ομιλία, ανάγνωση και γραφή. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που προσφέρει ο επεξεργαστής κειμένου, η επιτραπέζια τυπογραφία, το διαδίκτυο.
H Πληροφορική-Eπικοινωνιακή Tεχνολογία στο Nηπιαγωγείο
Ντίνας, Κ., Kυρίδης, Α., Τσακιρίδου, Ε., Δρόσος, Β., Xατζηγεωργίου, Β. 2003. Η φριτέζα και η κάμερα ή αλλιώς η πατατιέρα και η μικρή κρεβατοκάμερα. Oι ονομασίες τεχνολογικών προϊόντων και η πρόσληψή τους από τα ελληνόπουλα. Στο: Ντίνας, Κ. (επιμ). Η γλώσσα και η διδασκαλία της. Βιβλιολογείον, σσ. 73-87
Όλοι συχνά αναρωτιόμαστε για το λόγο που ώθησε τους ανθρώπους να δώσουν τα διάφορα ονόματα σε πρόσωπα και πράγματα. Εντυπωσιακό είναι και το πόσο κεντρίζονται τα παιδιά στο να ανιχνεύουν τις σημασίες των ονομάτων, ένα ενδιαφέρον που εμφανίζεται από πολύ μικρή κιόλας ηλικία και εκδηλώνεται με κάθε είδους λεκτικά παιχνίδια. Η γλωσσολογία νωρίς ενδιαφέρθηκε για την επιστημονική έρευνα των διαφόρων ονομάτων που δίνονται από τους ανθρώπους και δημιούργησε αυτοτελή επιστημονικό κλάδο μελέτης τους, την Oνομαστική ή Oνοματολογία.
Είναι προφανές ότι στη σύγχρονη κοινωνία είναι μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη η παραγωγή τεχνολογικών προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Ιδιαίτερα τα τελευταία έχουν εισαχθεί και στην ελληνική γλώσσα χρόνια πολλές λέξεις –κυρίως αγγλικές– που ονομάζουν διάφορα τέτοια προϊόντα τα οποία έχουν κατακλύσει και την ελληνική αγορά. Με δεδομένη αυτή την πραγματικότητα προκύπτουν κάποια αξιοπρόσεκτα ερωτήματα: Τα μηνύματα αυτά που στέλνουν τα ονόματα αυτών των τεχνολογικών προϊόντων προσλαμβάνονται από όλους; Και, αν ναι, σε ποιο βαθμό; Κι αν δεν καταλαβαίνουν όλοι το όνομα ενός τεχνολογικού προϊόντος, το προσλαμβάνουν με τον ίδιο τρόπο και αντιλαμβάνονται με την ίδια ευκολία και στον ίδιο βαθμό τη λειτουργία και τη χρησιμότητά του; Κι αν δε συμβαίνει αυτό, μπορούμε και πρέπει να πάρουμε κάποια εκπαιδευτικά μέτρα, ώστε να μη μειονεκτούν όσοι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην απαίτηση αυτής της κατανόησης; Και πότε ενδείκνυται να γίνει αυτό;
Αυτές ήταν οι σκέψεις και οι προβληματισμοί που οδήγησαν τη συγγραφική ομάδα στη διερεύνηση της εξής απορίας: η σύγχρονη τεχνολογία «μιλάει» στα ελληνόπουλα; Καταλαβαίνουν τα παιδιά, οι μαθητές του δημοτικού σχολείου, τα ονόματα των προϊόντων που τόσο ευρέως χρησιμοποιούνται και από τα ίδια αλλά και στο περιβάλλον τους ή τι νομίζουν ότι σημαίνουν; Με την ανακοίνωσή μας αυτή δε σκοπεύουμε να παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα μιας έρευνας με σκοπό να λύσουμε το πρόβλημα. Χρησιμοποιούμε με αρκετή επιφύλαξη τα ευρήματα φιλοδοξώντας να θέσουμε απλώς το ζήτημα για προβληματισμό και διερεύνηση της σκοπιμότητας αλλά και της δυνατότητας για ανάληψη κάποιων ερευνητικών και εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών, είτε στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος είτε σε μια διαθεματική προσέγγιση στα πλαίσια του τεχνολογικού και του κοινωνικού γραμματισμού.