H γλώσσα και η μουσική συνιστούν συστήματα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και με την έννοια αυτή είναι «γλώσσες» με την ευρύτερη έννοια του όρου.
Ντίνας, Κ. Γλώσσα και μουσική: βίοι παράλληλοι. Διπλωματική εργασία που υποστηρίχθηκε στις εξετάσεις για τη λήψη του Διπλώματος Βυζαντινής Μουσικής. Πρόκειται να περιληφθεί στη σειρά ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ της Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους
Το κυρίως ζητούμενο της παρούσας εργασίας είναι η σχέση προφορικής και γραπτής μορφής των δύο αυτών επικοινωνιακών συστημάτων, η οποία εμφανίζει πολλά κοινά χαρακτηριστικά, ώστε η παράλληλη μελέτη και συνεξέτασή τους να μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση και των δύο. Προσπαθεί, δηλαδή, να δείξει πώς οι δύο μορφές του λόγου, ο προφορικός και ο γραπτός, και οι δύο μορφές της εκκλησιαστικής μουσικής, ειδικότερα η προφορική μουσική έκφραση και η βυζαντινή σημειογραφία (παρασημαντική), σχετίζονται μεταξύ τους και έχουν εντυπωσιακές ομοιότητες.
Καταρχήν συζητιέται το θέμα της προτεραιότητας του προφορικού έναντι του γραπτού λόγου και αντιστοίχως της προφορικής μουσικής έκφρασης έναντι της προσπάθειας για καταγραφή της με κάποιο σύστημα κωδικοποίησης (παρασημαντική), με αναφορά στα αντίστοιχα προβλήματα πιστής απόδοσης της προφορικότητας.
Μετά από την αναφορά στις γενικές ομοιότητες γλώσσας και μουσικής η εργασία συζητά επιμέρους ειδικότερες ομοιότητες κυρίως σε σχέση με την προφορική και γραπτή εκδοχή τους, ομοιότητες που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως για παράδειγμα:
α. η συσχέτιση της φωνολογίας στη γλώσσα με την μουσική κλίμακα στην εκκλησιαστική μουσική, όπου και οι δύο αντιστοίχως κωδικοποιούν τα βασικά χαρακτηριστικά της γλώσσας και της μουσικής και αποτελούν θεωρητικές κατασκευές που στην πράξη δεν εφαρμόζονται, αλλά ωστόσο είναι απαραίτητες για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας αυτών των δύο κωδίκων επικοινωνίας, καθώς η φωνολογία διασώζει τα βασικά χαρακτηριστικά των φωνημάτων τα οποία διαφοροποιούν το φώνημα από όλα τα άλλα και κυρίως τα συγγενικά του, και αντιστοίχως η μουσική κλίμακα αποτελεί κωδικοποίηση με μεγάλο βαθμό αφαίρεσης που απαιτείται για τη συστηματοποίηση των βασικότερων χαρακτηριστικών ενός ήχου.
β. Οι έλξεις στην εκκλησιαστική μουσική και ο φωνολογικός νόμος της αφομοίωσης στη γλώσσα: όπως λειτουργεί στη γλώσσα ο νόμος της αφομοίωσης και στο επίπεδο της λέξης και κατά τη συμπροφορά στο επίπεδο της φράσης, παρόλο ότι δεν είναι απαραίτητο να δηλώνεται και γραφηματικώς, έτσι και στη μουσική “η έλξις … εστί νόμος υπ’ αυτής της φύσεως επιβαλλόμενος”.
γ. Το ύφος στη γλώσσα και στη μουσική: όπως υπάρχουν γεωγραφικές και κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώνουν τις διαλέκτους και τα ιδιώματα της γλώσσας, έτσι και στην εκκλησιαστική μουσική απαντούν τα διάφορα μουσικά ύφη και ιδιώματα, διάφορες σχολές μουσικής έκφρασης.