Τίτλος:
«Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής: η ποιητική της ανατροπής στη σύγχρονη εκπαιδευτική πράξη ή ένας δομικός εναγκαλισμός με την κουλτούρα της οικονομικής αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης στον σύγχρονο ευρωπαϊκό καπιταλισμό;»
Στοιχεία Έκδοσης:
Πρακτικά 1ου Συνεδρίου Πολιτικής Ιστορίας «Από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στο Τερατώδες Είδωλο της Ευρώπης», 11-12 Δεκεμβρίου, Φλώρινα 2014.
Περιγραφή:
Στη σύγχρονη ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή πολιτική πραγματικότητα καταγράφεται μία αδυσώπητη επίθεση των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού και του νεοσυντηρητισμού με στόχο την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας. Η επίθεση περιλαμβάνει κυρίως διαδικασίες αναδιάρθρωσης του κεφαλαίου και την αποδόμηση του κράτους πρόνοιας, ενώ μέσα από τις πολιτικές επιλογές αποτυπώνεται εύγλωττα η στόχευση σε μία εκπαίδευση υποταγμένη στη συγκεκριμένη αυτή λογική. Εδώ και αρκετά χρόνια η Νέα Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης επιχειρεί να αναδείξει εκείνες τις σχέσεις εκπαίδευσης και κοινωνίας που θα ευνοήσουν τη συγκρότηση μιας ριζοσπαστικής παιδαγωγικής, η οποία στοχεύει να συμβάλει στον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης και της κοινωνίας. Οι θέσεις της συνδέονται άμεσα με το μοντέλο ανθρώπου στο οποίο πρωταρχικό ρόλο διαδραματίζουν η προθετικότητα, η κατασκευή του νοήματος και η ελευθερία, έννοιες που παραπέμπουν στο έργο του Jean-Paul Sartre και σε κάθε περίπτωση επαναφέρουν το άτομο και την πράξη στην «καρδιά» της Ιστορίας. Την ίδια περίοδο η νοηματική αποκέντρωση και απροσδιοριστία των λογοτεχνικών κειμένων συμβαδίζει και εκφράζει συνάμα την παραδοχή της διάχυτης και διάσπαρτης υφής της εξουσίας στο σύγχρονο κόσμο. Η νοηματική τους αβεβαιότητα και η ανυπόταχτη πολυσημία τους αντιπροσωπεύει την ιστορική επίγνωση ότι η εξουσία λανθάνει παντού. Η Λογοτεχνία δεν παύει όμως να συνιστά μια μορφή βιωμένης εμπειρίας (Wood, 2005: 9), έναν δρόμο απ’
τον οποίο ο κάθε εμπλεκόμενος μπορεί να φτάσει στην κατανόηση των λεπτών αποχρώσεων της ζωής. Οι νέες αναγνώσεις και ερμηνείες των λογοτεχνικών έργων έχουν θέσει από καιρό ερωτήματα για τη συγγραφική πρόθεση, αλλά και τη «μη πρόθεση» του συγγραφέα» - το τυχαίο, οι ιδέες δηλαδή που ήταν έξω από τον έλεγχο του. Τα λογοτεχνικά έργα, αποτέλεσμα
αλληλεπίδρασης συνειδητών διαδικασιών και τυχαίων αποτελεσμάτων, συνιστούν πολύ πιο σύνθετες μορφές έκφρασης με πολλαπλές δυνατότητες παραγωγής νοημάτων. Η πρόθεση του συγγραφέα συναντά άλλωστε πάντα την αναγνωστική υποδοχή, πρόσληψη και ανταπόκριση. Οι συγγραφείς «γνωρίζουν» συχνά περισσότερα απ’ όσα νομίζουν ότι γνωρίζουν. Η δυσκολία έγκειται ακριβώς στη συμβίωση μ’ αυτήν την αβεβαιότητα. Ένα εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής που αφορά τη λογοτεχνική γραφή απηχεί σε έναν μεγάλο βαθμό τα δεδομένα του ευρύτερου πολιτιστικού, κοινωνικού, πολιτικού και θεωρητικού πλαισίου στο οποίο η Λογοτεχνία εντάσσεται. Θρηνωδίες για τη μη επιστημονική λειτουργία των εργαστηρίων και την έλλειψη κριτικής σκέψης απηχούν μία στείρα επιχειρηματολογία που εκκινεί ακριβώς από μία ακαδημαϊκή προσέγγιση του λογοτεχνικού φαινομένου ως σημαίνουσα κοινωνική πρακτική που εξαντλείται μονάχα σε κοινωνιολογικές και ψυχολογίζουσες - ψυχαναλυτικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Η ένταξη όμως των εργαστηρίων Δημιουργικής Γραφής στο θεσμικό περιβάλλον των πανεπιστημίων, που έχει σαφώς συνδεθεί με την επίτευξη μαθησιακών αποτελεσμάτων και τη μεταβίβαση δεξιοτήτων, δεν αίρει σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι η λογοτεχνική γραφή είναι από τη φύση της μια επαρκώς κριτική διαδικασία, μια έμπρακτη διερεύνηση της φύσης και των ορίων της ζωής και της γλώσσας. Οι φοιτητές της Δημιουργικής Γραφής καλούνται ακριβώς μέσα από την προσωπική τους κατάθεση και την «ποιητική του συγκεκριμένου» να
αποφύγουν κανονιστικούς τρόπους δουλειάς, αλλά και τη χαοτική στόχευση της μετατροπής των σπουδών τους σε έναν τόπο ανταγωνισμού θεωριών, καθώς αναπόφευκτα και αξιωματικά το λογοτεχνικό έργο θα εκφράσει τις συγκρούσεις απόψεων στην κοινωνία, ενίοτε και χωρίς τη συνειδητή πρόθεση του συγγραφέα, και θα σκηνοθετήσει μια «ενορχήστρωση» των συγκρούσεων. Μπορεί να εκπλήξει το βάθος της ιδεολογικής διάστασης και να γίνει αυτό ακριβώς ο λόγος που θα το κάνει πολύτιμο για μεταγενέστερους αναγνώστες. Η αξιοποίηση της έμφασης που η Νέα Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης δίνει στα ερευνητικά πεδία της αλληλεπίδρασης εκπαιδευτικών-μαθητών, τις διαδικασίες της διδασκαλίας και της μάθησης και την επιλογή της σχολικής γνώσης, είναι ο δρόμος που έχει υιοθετήσει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και συγκλίνει στην προαναφερθείσα συγκρότηση μιας ριζοσπαστικής παιδαγωγικής.