Τίτλος:

Επιμέλεια αφιερώματος «Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Δημιουργική Γραφή» περιοδικό Μανδραγόρας, 

Στοιχεία 'Εκδοσης: 

Επιμέλεια των επιστημονικών άρθρων του αφιερώματος, σύνταξη του editorial, Αθήνα 2014.

Περιγραφή:

Για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας «γράφω» σημαίνει οργανώνω τον κόσμο, τον μορφοποιώ και τον αντιλαμβάνομαι με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Με τη γραφή αναπαριστάται και κατασκευάζεται (ναι, ας μην μας τρομάζει ο όρος) μία νέα πραγματικότητα, μέσα στην οποία όμως εγγράφονται και ενυπάρχουν όλα εκείνα τα συστήματα αξιών (εξουσιαστικά ή μη) και οι ιδεολογίες του πραγματικού κόσμου. Συχνά ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται τις φανερές ή σιωπηρές διασυνδέσεις των δύο αυτών κόσμων, κάποτε όχι.

Ο όρος «Δημιουργική Γραφή» είναι επείσακτος και προβληματικός, μιας και επιχειρεί να αποδώσει στα ελληνικά τον αγγλοσαξονικό «Creative Writing» και σε κάθε περίπτωση να περιγράφει μία καθαρά δημιουργική διαδικασία. Προκαλεί συχνά σύγχυση και αμηχανία λόγω της πολλαπλής σημασίας και χρήσης του, αλλά και των αξιολογικών του προεκτάσεων. Σήμερα τον χρησιμοποιούμε διττά, εννοώντας καταρχήν την ικανότητα ελέγχου, τιθάσευσης της δημιουργικής σκέψης και μετουσίωσής της σε γραφή. Επιπλέον και με την ευρεία του σημασία, ο όρος αναφέρεται στο σύνολο των διάφορων εκπαιδευτικών πρακτικών και τεχνικών που στοχεύουν στην κατάκτηση συγγραφικών (λογοτεχνικών) δεξιοτήτων, δηλαδή σε εκείνες τις εκπαιδευτικές διαδικασίες οι οποίες, διεγείροντας κατάλληλα τη δημιουργικότητα, οδηγούν στην παραγωγή λόγου με τρόπο ελκυστικό και παιγνιώδη. Η ολιστική οπτική της δημιουργικής γραφής δεν περιορίζεται στην αναζήτηση των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν ένα άτομο ως δημιουργικό, αλλά διερευνά τις ιδιαίτερες συνθήκες μέσα στις οποίες η δημιουργικότητα του ατόμου απελευθερώνεται. Ο γράφων υιοθετεί μια ενεργή κριτική προσέγγιση για να είναι σε θέση να συγγράφει, να επανεξετάσει, να αναθεωρήσει και να διασκευάσει μέρος της δουλειάς του, καθώς λειτουργεί ταυτόχρονα σε δύο αλληλοσυμπληρούμενα πεδία: την πράξη τού να γράφεις (δημιουργικά) και την πράξη τού να σκεφτείς κριτικά την πράξη της γραφής και τα αποτελέσματά της.

Οι θιασώτες της διδασκαλίας της Δημιουργικής Γραφής υποστηρίζουν ότι αναφέρεται σε οποιοδήποτε γράψιμο είναι δημιουργικό, δηλαδή πρωτότυπο, εκφραστικό, αντισυμβατικό, τέτοιο που μοιάζει συχνά να εναντιώνεται στην επίσημη Λογοτεχνία και όχι αποκλειστικά στην παραγωγή κάποιου λογοτεχνικού έργου. Κατά πολλούς συγκροτείται από τέσσερις επιμέρους άξονες: τη δημιουργική προσωπική έκφραση (creative self-expression), τον γραμματισμό (literacy), την τεχνική (craft) και τη μελέτη εκ των ένδον (reading from the inside). Συνοπτικά η Δημιουργική Γραφή θα μπορούσε να ενταχθεί:

•          στο χώρο της Φιλολογίας ως λογοτεχνική γραφή, ως τέχνη της συγγραφής και ως λογοτεχνική θεωρία της ανάγνωσης

•          στο χώρο της Παιδαγωγικής ως βιωματική εκπαιδευτική μέθοδος διδασκαλίας, κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, της Λογοτεχνίας και της Γλώσσας

•          στο χώρο της Ψυχολογίας ως θεραπευτική μέθοδος

Τα πεδία και οι χώροι εγγραφής της δεν σταματούν (για παράδειγμα στις Γραφιστικές Τέχνες και στη Διαφήμιση), καθώς η σύγχρονη θεωρητική και ερμηνευτική αντιμετώπιση της Δημιουργικής Γραφής διεκδικεί επιστημονική εγκυρότητα και οδηγεί σταδιακά σε μία αποδεκτή της διάκριση από την έννοια της διδασκαλίας της Λογοτεχνίας ή της θεωρίας της. Το γεγονός, ωστόσο, ότι στην Ελλάδα μια ανάλογη θεωρητική και ποιοτική διαφοροποίηση

δεν είχε καταστεί μέχρι σήμερα εμφανής και δεν είχε καταγραφεί ως άμεσα αναγνωρίσιμη δε συνάδει με τη διεθνή πραγματικότητα.

Η ενασχόληση των Ελλήνων ερευνητών με τη Δημιουργική Γραφή μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα χαρακτηρίζεται ως σποραδική και μη συστηματική, αφού εξαντλείται συνήθως σε σεμιναριακά μαθήματα -αρκετές φορές αμφίβολης ποιότητας και μεθοδολογίας- που προκηρύσσουν είτε συγγραφείς είτε φορείς που αποσκοπούν περισσότερο σε οικονομικά οφέλη και λιγότερο ενδιαφέρονται για τη διάχυση της παραγόμενης γνώσης και των γόνιμων

προβληματισμών που αναδεικνύονται μέσα από την εργαστηριακή λογική. Το τοπίο μεταβάλλεται δραστικά με τη θεσμοθέτηση του 1ου Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Δημιουργική Γραφή» στην Ελλάδα κατά την ακαδημαϊκή χρονιά 2008-2009. Δημιουργός και εμπνευστής του ο Καθηγητής της Ελληνικής Φιλολογίας Μίμης Σουλιώτης στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Η Δημιουργική Γραφή συγκροτείται πλέον σε αναγνωρισμένο και από την ελληνική πολιτεία γνωστικό αντικείμενο. Μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές διατριβές αναδεικνύουν τις διαστάσεις του «φαινομένου» της Δημιουργικής Γραφής και τη διερευνούν σε βάθος. Μαθήματα που δεν αφορούν μόνο τους ταλαντούχους ή τους υποψήφιους συγγραφείς παραδίδονται από συνεργάτες του Μεταπτυχιακού σε εκπαιδευτικούς, σωφρονιστικά ιδρύματα, κοινότητες ατόμων που προσπαθούν να απεξαρτηθούν από τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, αλλά και σε συλλόγους αναπήρων και μικρότερες ομάδες που απευθύνονται σε εμάς για βοήθεια ή συνεργασία.

Κατεβάστε εδώ: Επιμέλεια αφιερώματος «Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Δημιουργική Γραφή» περιοδικό Μανδραγόρας