Πρόκειται για μια πρόταση γλωσσικής διδασκαλίας σε διαπολιτισμικές προσχολικές τάξεις. Επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση των όρων διαπολιτισμική και πολυπολιτισμική εκπαίδευση και επισημαίνεται η αναγκαιότητα εφαρμογής προγραμμάτων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο. Τονίζεται ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη γλωσσική διδασκαλία και προτείνονται συγκεκριμένες μορφές δράσης από τη πλευρά της νηπιαγωγού.
Αρχική » Περιοδικά-Συνέδρια (Σελίδα 16)
Αρχείο κατηγορίας Περιοδικά-Συνέδρια
Ντίνας, Κ. 2002. Γλώσσα ή διάλεκτος; Iδού το ερώτημα. Mακεδνόν 9, επιστημονική επετηρίδα της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας, σσ. 139-160
Στο άρθρο αυτό αντιμετωπίζεται το θέμα της φυσιογνωμίας του γλωσσικού ιδιώματος που μιλιέται στο κράτος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Mακεδονίας και της σχέσης του με τη βουλγαρική γλώσσα· την αφορμή γι’ αυτό έδωσε μια αυτοβιογραφία του Γρηγορίου Σταυρίδη (Γκριγκόρ Παρλίτσεφ), η οποία εκδόθηκε και στη Bουλγαρία (στα βουλγαρικά) και στα Σκόπια (στα «μακεδονικά»). Mετά από μια ιστορική παρέκβαση, που αφορά τα ιστορικά στοιχεία της καθόδου των Σλάβων στην περιοχή και τη συζήτηση γύρω από τη «μακεδονική» γλώσσα των Σκοπίων, παρουσιάζεται το πρώτο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας σε τρίστηλη αντιπαραβολή: βουλγαρικό, «μακεδονικό» κείμενο, ελληνική μετάφραση. Aκολουθεί η συγκριτική – αντιπαραθετική εξέταση των δύο κειμένων σε όλα τα γλωσσικά επίπεδα: φωνητική-φωνολογία, μορφολογία, λεξιλόγιο, φρασεολογία. Προηγείται μια συζήτηση γύρω από τους γραφηματικού τύπου νεωτερισμούς στο κυριλλικό αλφάβητο που επιχειρήθηκαν από τους Σκοπιανούς, οι οποίοι οδήγησαν σε αρκετές «οπτικές» διαφορές μεταξύ των δύο κειμένων. Tο συμπέρασμα τελικά που προκύπτει από τη γλωσσολογική συνεξέταση των δύο αυτών κειμένων είναι ότι δεν πρόκειται για κείμενα γραμμένα σε δύο διαφορετικές γλώσσες· επομένως η «Mακεδονική» βασίμως μπορεί να θεωρείται διάλεκτος της Bουλγαρικής.
Κυρίδης Α., Ντίνας, Κ., Βλαχαΐτη, Β., Ιωαννίτου, Ει., Λαμπροπούλου, Β. 2002. Oι φοιτητές περιγράφουν τον ‘ιδανικό’ πανεπιστημιακό δάσκαλο. Ο σωστός καθηγητής είναι ένας σωστός και ολοκληρωμένος άνθρωπος… Mια ολοκληρωμένη προσωπικότητα». Σύγχρονη Eκπαίδευση 122, σσ. 78-87
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών από μέρους των εκπαιδευόμενων, τόσο ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο όσο και ως προς τη συμπεριφορά τους, διαφέρει πολύ από εκείνες των διοικητικών δομών και αρχών, οι οποίες εμφανίζονται να βλέπουν το έργο της αξιολόγησης σε πολύ διαφορετικά πλαίσια αναφοράς. Κατά τη γνώμη της συγγραφικής ομάδας ορθότερη είναι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όταν γίνεται υπεύθυνα από τα άτομα που καθημερινά δέχονται την επιρροή τους. Βασικό στόχο της έρευνας αποτελεί η καταγραφή όλων εκείνων των παραμέτρων που λαμβάνουν υπόψη τους οι φοιτητές, ώστε να αξιολογήσουν άτυπα τους πανεπιστημιακούς καθηγητές και η διερεύνηση των απόψεων των φοιτητών για την εικόνα και τα προσόντα που θα πρέπει να διαθέτει ο πανεπιστημιακός δάσκαλος. Αναζητείται, με άλλα λόγια, ένα εικονικό πρότυπο πανεπιστημιακού, το οποίο θα μπορέσει μέσω διαδικασιών ανατροφοδότησης να χρησιμεύσει προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της πανεπιστημιακής διδασκαλίας και του ανασχηματισμού της επικοινωνιακής σχέσης μεταξύ φοιτητών και πανεπιστημιακών. Ζητήθηκε από 51 φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας του Α.Π.Θ. να περιγράψουν, με τη μορφή κειμένου, τον ιδανικό πανεπιστημιακό δάσκαλο χωρίς να αναφερθούν σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή καταστάσεις. Τα γραπτά των υποκειμένων μελετήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές της «Ποσοτικής και Ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου» και της Κλασικής Θεματικής Ανάλυσης. Ως μονάδα ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το «θέμα». Τα στοιχεία της έρευνας έδειξαν ότι οι φοιτητές έχουν απαιτήσεις από τους καθηγητές τους. Τους θεωρούν πρώτα απ’ όλα δασκάλους με την κυριολεκτική σημασία του όρου και με όλα εκείνα τα ψυχολογικά και κοινωνικά στοιχεία που συνδέονται με το συγκεκριμένο επάγγελμα. Αναζητούν στο πρόσωπο του πανεπιστημιακού καθηγητή τον ιδανικό δάσκαλο.
Oι φοιτητές περιγράφουν τον ‘ιδανικό’ πανεπιστημιακό δάσκαλο
Κυρίδης Α., Ντίνας, Κ., Δρόσος Β., Κασίδου, Σ., Γαλάνη, Ά. 2001. Όταν ο διεθνισμός σκοντάφτει στο γείτονα-εχθρό. Κοινωνιολογικές και γλωσσολογικές προσεγγίσεις του λόγου των μαθητών του Λυκείου για τους Τούρκους και διδακτικές προεκτάσεις.
Έχει υποστηριχτεί θεωρητικά και έχει αποδειχτεί ερευνητικά ότι το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση της δημιουργίας και αναπαραγωγής της εθνικής ιδεολογίας. Σχολικοί μηχανισμοί, όπως τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια, «βοηθούν» αποφασιστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Διαμορφώνουν τα γνωστικά και ιδεολογικά πλαίσια με τη συνδρομή των οποίων κατασκευάζεται η εθνική ταυτότητα και ιδεολογία. Με τον τρόπο αυτό σχηματοποιούνται εθνοκεντρικές γνώσεις, στάσεις, προκαταλήψεις και κυρίως στερεοτυπικές αντιλήψεις του «εθνικού άλλου» και του «εθνικού εαυτού». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται και αντιμετωπίζονται άλλοι λαοί, όπως οι Τούρκοι και οι σχέσεις μας με αυτούς, από τη σχολική ιστορία. Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι οι Τούρκοι έχουν αναγορευτεί σε «εθνικό εχθρό», μόνιμο δυνάστη του έθνους και πηγή κινδύνου για την εθνική μας αξιοπρέπεια. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις στην έρευνα αυτή επιχειρήθηκε η καταγραφή του πρίσματος μέσα από το οποίο οι μαθητές του Λυκείου αναγνωρίζουν τους Τούρκους και αναφέρονται σ’ αυτούς, καθώς και πώς αντιλαμβάνονται τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 105 εκθέσεις μαθητών Λυκείου από τους τέσσερις νομούς της Δυτικής Μακεδονίας (Φλώρινας, Κοζάνης, Καστοριάς και Γρεβενών) και από τη Θεσσαλονίκη με θέμα «Απόψεις και σκέψεις για τους Τούρκους». Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι η κλασική θεματική ανάλυση σε συνδυασμό με γλωσσολογική αποκωδικοποίηση. Και οι δύο μεθοδολογικές προσεγγίσεις έχουν εφαρμοστεί σε παρόμοιες έρευνες με επιτυχία. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι προσεγγίσεις που επιχειρούν οι μαθητές διαμορφώνονται μέσα από θεματικούς άξονες όπως: 1. Ελληνοτουρκικές σχέσεις, 2. Ιστορικά γεγονότα, 3. Χαρακτηρισμοί, 4. Πολιτισμός, 5. Οικονομική κατάσταση κλπ. Οι μαθητές εμφανίζουν στερεοτυπικές αντιλήψεις τόσο για τους Τούρκους ως έθνος και κράτος όσο και για τις σχέσεις μας με αυτούς, οι οποίες έχουν τις βάσεις τους σε ιστορικά γεγονότα και σε ιδεολογικές προεγγραφές.
Όταν ο διεθνισμός σκοντάφτει στο γείτονα-εχθρό
Ηλεκτρονική παρουσίαση των Πρακτικών του Ι’ Διεθνούς Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρίας Ελλάδος, Ναύπλιο 8, 9, 10 Νοεμβρίου 2001
Κυρίδης Α., Ντίνας Κ., Δρόσος Β. & Γαλάνη Α. 2001. Οι μαθητές της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου μιλούν για τους Τούρκους. Κοινωνιολογικές και γλωσσολογικές προσεγγίσεις και διδακτικές προεκτάσεις. Πρακτικά Συνεδρίου: Σχολική Γνώση και διδασκαλία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Μάιος 2001, 404-421.
Πολλές έρευνες και θεωρητικές αναζητήσεις έχουν επισημάνει το ρόλο του σχολείου στη δημιουργία και αναπαραγωγή των εθνικών ιδεολογιών μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια. Παράλληλα, έχει δειχθεί ο ρόλος της εθνικής ιστοριογραφίας ως προς την κατασκευή της εθνικής ταυτότητας και ιδεολογίας. Ειδικότερα, έχει υποστηριχτεί τόσο με ερευνητικά δεδομένα όσο και με θεωρητικές προσεγγίσεις ότι η εθνική ιστοριογραφία και ο τρόπος που συμπυκνώνεται στα σχολικά εγχειρίδια διαμορφώνει συγκεκριμένες ιδεολογικές υποδοχές και αντιληπτικές μορφοποιήσεις, οι οποίες μετουσιώνονται σε εθνοκεντρικές γνώσεις, στάσεις, προκαταλήψεις και κυρίως στερεοτυπικές αντιλήψεις του «άλλου» και του «εαυτού». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος που η σχολική ιστορία και η εθνική ιδεολογία αντιμετωπίζει τους Τούρκους και τις σχέσεις μας με αυτούς. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις η έρευνα επιχειρεί να καταγράψει τους άξονες μέσα από τους οποίους οι μαθητές της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου βλέπουν τους Τούρκους. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 190 εκθέσεις («Σκέφτομαι και γράφω») μαθητών από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Φλώρινα και την Κοζάνη με θέμα «Ας μιλήσουμε για τους Τούρκους». Σκοπίμως επιλέξαμε ως υποκείμενα μαθητές της συγκεκριμένης τάξης λόγω του ότι δεν έχουν μέχρι στιγμής καμία επαφή σε επίπεδο σχολικής ιστορίας με τους Τούρκους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τις ιδεολογικές εγχαράξεις του ιστορικού μαθήματος σχετικά με τους Τούρκους και θεωρούμε ότι οι απόψεις τους διέπονται κυρίως από την περιρρέουσα εθνική ιδεολογία, η οποία αναπτύσσεται και αναπαράγεται μέσω άλλων κοινωνικών μηχανισμών, όπως οι εθνικές τελετουργίες, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Η οικογενειακή και ταξική κουλτούρα κ.λπ. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα παιδιά εμφανίζουν στερεοτυπικές αντιλήψεις τόσο για τους Τούρκους ως έθνος και ως κράτος όσο και για τις σχέσεις μας με αυτούς, οι οποίες έχουν τις βάσεις τους σε ιστορικά γεγονότα και σε ιδεολογικές προεγγραφές. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών επιθυμεί τη συμφιλίωση των δύο λαών και θεωρεί ότι οι σχέσεις των δύο θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν στη βάση της καλής γειτονίας και της αλληλοβοήθειας. Οι προσεγγίσεις που επιχειρούν τα παιδιά διαμορφώνονται μέσα σε θεματικούς άξονες, όπως: 1. Γεωγραφία, 2. Πολιτισμός, 3. Οικονομική κατάσταση, 4. Ελληνοτουρκικές σχέσεις, 5. Σχέση με άλλους λαούς, 6. Ιστορικά γεγονότα κλπ.
Kυρίδης, Α., Ντίνας, Κ., Γκόλια-Αλτίνη, Β., Δασκαλάκη, Ν. 2001. Τι είναι το θρανίο; ‘Ανοιχτό βιβλίο’. Kαταγραφή των γραπτών μηνυμάτων των μαθητών στα θρανία τους. Σύγχρονη Eκπαίδευση 119, σσ. 52-65
Αποτελεί το πρώτο τμήμα μιας ευρύτερης έρευνας σχετικά με τη συνήθεια των μαθητών να γράφουν στο θρανίο τους. Καταγράφηκαν 2071 γραπτά μηνύματα των μαθητών σε θρανία 9 Λυκείων της χώρας και κατηγοριοποιήθηκαν με βάση τις αρχές της κλασικής θεματικής ανάλυσης. Προέκυψαν 14 κατηγορίες και τα μηνύματα μελετήθηκαν τόσο από πλευράς κοινωνιολογικής (μαθητική υποκουλτούρα & διαδικασία απόκτησης ταυτότητας) όσο και από πλευράς γλωσσολογικής. Τα στοιχεία έδειξαν ότι οι μαθητές αναπτύσσουν τους δικούς τους κώδικες επικοινωνίας και τους δικούς τους συμβολισμούς, οι οποίοι χαρακτηρίζονται τόσο από στοιχεία της νεανικής κουλτούρας, όσο και από στοιχεία της μαθητικής υποκουλτούρας. Τα περισσότερα μηνύματα αφορούσαν ονόματα, στίχους τραγουδιών, αθλητικά ζητήματα και φυσικά ερωτικές σχέσεις.
Ντίνας, Κ. 2001. Tο ποιόν ενέργειας στον αφηγηματικό λόγο των νηπίων. Mια πρώτη προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Mελέτες για την ελληνική γλώσσα, σσ. 526-537
Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε νήπια 48 ως και 72 μηνών και αφορούσε τη χρήση του ποιού ενέργειας των ρημάτων στον αφηγηματικό τους λόγο. Στην αρχή επιχειρούνται κάποιες διαχρονικές και συγχρονικές παρατηρήσεις σχετικά με το ποιόν ενέργειας στην ελληνική γλώσσα. Στη συνέχεια με οδηγό τις παρατηρήσεις διακεκριμένων ερευνητών της ελληνικής γλώσσας γίνεται συζήτηση των κριτηρίων με βάση τα οποία επιλέγεται από τα νήπια το ένα ή το άλλο ποιόν ενέργειας στην οριστική, στην υποτακτική, στην προστακτική κλπ. Tα συμπεράσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την αρχική υπόθεση εργασίας ότι τα νήπια από πολύ νωρίς ήδη έχουν εμπεδώσει τις διάφορες χρήσεις του ποιού ενέργειας, ενός χαρακτηριστικού της ελληνικής γλώσσας το οποίο «προδίδει» ακόμα και πολύ καλούς χειριστές της που την έμαθαν ως ξένη γλώσσα.
Kουτσογιάννης, Δ., Bαλετόπουλος, Φ., Γεωργιάδης, M. Nτίνας, K. 2000. O γλωσσικός-πολιτισμικός χρωματισμός του διαδικτύου ως μέσου αναζήτησης επιμορφωτικού υλικού. Στο: Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου. Πάτρα, σσ. 209-218
Η πληροφοριακή – επικοινωνιακή τεχνολογία είναι ένα μέσο που υπόσχεται πολλά για το σχολείο του μέλλοντος. Η συνήθης ωστόσο προσέγγιση του θέματος προβάλλει και αναδεικνύει τα τεχνικά πλεονεκτήματα και τις δυνατότητές του και υποβαθμίζει το γεγονός ότι η τεχνολογία είναι ένα φαινόμενο κοινωνικό με πολιτισμικές, πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. Με την παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζεται μικρή έρευνα που διεξήχθη από ομάδα εκπαιδευτικών, μέσω της οποίας αναδεικνύεται κυρίως η γλωσσική – πολιτισμική διάσταση του διαδικτύου. Συγκεκριμένα: παρουσιάζεται η προσπάθεια τριών εκπαιδευτικών – ερευνητών να εντοπίσουν στο διαδίκτυο υλικό κατάλληλο για τις επιμορφωτικές ανάγκες των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από την έρευνα αυτή προκύπτει ότι το θέμα της ανεύρεσης αντίστοιχου υλικού στο διαδίκτυο δεν είναι τόσο θέμα τεχνικής κατάρτισης ή κατοχής ξένων γλωσσών, και ιδιαίτερα της αγγλικής, όπως συνήθως υποστηρίζεται. Αντίθετα, πρόκειται για ένα θέμα αρκετά ευρύτερο: της κατοχής της αγγλοαμερικανικής επιστημονικής κουλτούρας στον τομέα της διδακτικής των γλωσσών.
Ντίνας, Κ. 2000. H χρήση του «και» στον αφηγηματικό λόγο των νηπίων. Σύγχρονη Eκπαίδευση, 114, σσ. 82-90
Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε νήπια 48 ως και 72 μηνών και αφορούσε τη χρήση του “και” στον αφηγηματικό τους λόγο. Aρχικά γίνονται κάποιες διαχρονικές και συγχρονικές παρατηρήσεις για τη χρήση του μορίου και του συνδέσμου “και” στην ελληνική γλώσσα. Στη συνέχεια παρατίθενται τα δεδομένα της έρευνας και επιχειρείται η ερμηνεία τους. Tο υλικό επιμερίζεται σε δύο ομάδες: η μία αφορά τον σύνδεσμο “και” και τις διάφορες χρήσεις του, η άλλη το μόριο “και”.
Ντίνας, Κ. 2000. H διδασκαλία της μητρικής γλώσσας: δύο διαφορετικές θεωρήσεις. Mακεδνόν 7, επιστημονική επετηρίδα της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας, σσ. 83-106.
Στο Mακεδνόν 8, σελ. 320, επανόρθωση ημαρτημένων παραπομπών.
Tο άρθρο αυτό επιχειρεί μια γενική θεώρηση του θέματος της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας και κινείται στους εξής βασικούς άξονες: Πρώτα – πρώτα διερευνά τη σκοπιμότητα της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας στα σχολεία· κατόπιν παρουσιάζει τις γενικές απόψεις της παραδοσιακής γραμματικής και της σύγχρονης γλωσσολογίας για τα θέματα της γλώσσας και της γλωσσικής διδασκαλίας. Στη συνέχεια επιλέγοντας τρία συγκεκριμένα θέματα προσπαθεί να σχολιάσει τον τρόπο με τον οποίο η παραδοσιακή γραμματική και η σύγχρονη γλωσσολογία αντιμετώπισαν το καθένα απ’ αυτά. O σχολιασμός τονίζει απ’ τη μια τις παρεξηγήσεις και τα λάθη που διέπραξε η παραδοσιακή αντίληψη, καθώς και τις επιπτώσεις που αυτά είχαν στη συγκεκριμένη ελληνική πραγματικότητα· από την άλλη παρουσιάζει τις απόψεις της σύγχρονης γλωσσολογίας για κάθε ένα από τα θέματα αυτά και τις εξειδικεύει σε συγκεκριμένες προτάσεις. Σκοπός του άρθρου είναι, χρησιμοποιώντας τις ήδη διακηρυγμένες απόψεις των δύο πλευρών (παραδοσιακής γραμματικής – σύγχρονης γλωσσολογίας), να δείξει την υπεροχή της νεότερης αντίληψης έναντι της παραδοσιακής με εφαρμογή των απόψεων αυτών στη διδακτική πράξη.