Παρουσιάζονται τα ερευνητικά δεδομένα μιας συγκριτικής αποτίμησης δύο βιβλίων που χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα ως σχολικές γραμματικές μετά το 1976 και έως το 2010. Το πρώτο βιβλίο είναι η γνωστή «Νεοελληνική γραμματική. Αναπροσαρμογή της μικρής νεοελληνικής γραμματικής» του Μανόλη Τριανταφυλλίδη και το δεύτερο ―χρονολογικά πολύ νεότερο― η «Νεοελληνική γραμματική της ε’ και στ’ δημοτικού» του Χρίστου Τσολάκη. Οι δύο γραμματικές εκδίδονται από τον ΟΕΔΒ και κυκλοφορούν μετά τη γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 —και εξαιτίας αυτής— έως τα τέλη του 1980. Μετά το 1990 παύει ουσιαστικά η κυκλοφορία αυτής του Τριανταφυλλίδη, που μέχρι τότε ήταν το κυρίαρχο «βοήθημα» για το δάσκαλο του δημοτικού σχολείου, καθώς επανεκδίδεται και μοιράζεται «ως βιβλίο αναφοράς για τους μαθητές» αυτή του Τσολάκη αδιάλειπτα για περίπου είκοσι χρόνια έως και το 2010.
Αρχική » Περιοδικά-Συνέδρια (Σελίδα 8)
Αρχείο κατηγορίας Περιοδικά-Συνέδρια
Ξανθόπουλος, Α. & Ντίνας, Κ. 2012. «Νεοελληνική γραμματική» του Μ. Τριανταφυλλίδη και «Νεοελληνική γραμματική» του Χ. Τσολάκη: Δύο βιβλία, δύο γραμματικές; Στο: Κουτσογιάννης, Δ., Νάκας, Α., Ντίνας, Κ., Παπαναστασίου, Γ. & Χατζησαββίδης, Σ. (επιμ.) 2012. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου «35 χρόνια από τη Γλωσσοεκπαιδευτική Μεταρρύθμιση»
Σκοπός της έρευνας ήταν να καταγράψει τις ομοιότητες και διαφορές που παρουσιάζουν οι δύο αυτές γραμματικές τόσο στα περιεχόμενά τους όσο και στην παρουσίαση των δομών της γλώσσας, ώστε να αξιολογηθεί ο λόγος της υιοθέτησης της μεταγενέστερης γραμματικής του Τσολάκη. Η αντιπαραβολή των δύο κειμένων έγινε αρχικά όσον αφορά τα περιεχόμενά τους και έπειτα ακολούθησε μια λεπτομερέστερη καταγραφή των δομικών χαρακτηριστικών τους, όπως οι κανόνες, τα κείμενα, τα παραδείγματα και οι τυχόν ασκήσεις που χρησιμοποιούν.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε επίπεδο δομής, περιεχομένων, γραμματικής ορολογίας, ταξινόμησης, επιλογής, διατύπωσης και περιγραφής των γραμματικών κανόνων και φαινόμενων τα βιβλία παρουσιάζουν έναν εξαιρετικά υψηλό βαθμό συνάφειας. Αντίθετα, διαφέρουν σημαντικά στα παραδείγματα και τα κείμενα που χρησιμοποιούν, για να αναδείξουν διάφορες γραμματικές δομές, καθώς και στις ασκήσεις που περιέχουν. Ανακεφαλαιωτικά προκύπτει ότι σε επίπεδο ανάλυσης της δομής της γλώσσας η γραμματική του Τσολάκη ελάχιστα καινοτομεί σε σχέση με του Τριανταφυλλίδη, καθώς δεν προχωρά στην σχολική αναπλαισίωση της δεύτερης με όρους μιας μοντέρνας γλωσσολογικής ανάλυσης ―ακόμα και για την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε― αλλά την αναπαράγει με λιγότερο ή περισσότερο εύστοχες προσθαφαιρέσεις γραμματικών ή συντακτικών κανόνων, κειμένων και ασκήσεων.
βλ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ
Ντίνας, Κ. & Βαδάση, Κ. 2012. Γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 και επίσημη σχολική γραμματική. Στο: Κουτσογιάννης, Δ., Νάκας, Α., Ντίνας, Κ., Παπαναστασίου, Γ. & Χατζησαββίδης, Σ. (επιμ.) 2012. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου «35 χρόνια από τη Γλωσσοεκπαιδευτική Μεταρρύθμιση»
Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τα αποτελέσματα της σύγκρισης τριών γραμματικών της Νέας Ελληνικής γλώσσας. Σκοπός της είναι να δείξει την εξελικτική πορεία της επίσημης σχολικής γραμματικής, όπως αυτή διαγράφεται κατά και μετά τη Γλωσσοεκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1976 και να παρουσιάσει/ εικάσει τους λόγους που οδήγησαν στις αλλαγές αυτές δίνοντας ταυτόχρονα και δείγματα των αλλαγών αυτών. Συγκεκριμένα εξετάστηκαν:
1. η γραμματική του Μανόλη Τριανταφυλλίδη που εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (στο εξής ΙΝΣ) το 1975, γνωστή ως «Μικρή» και η οποία αποτελεί επανέκδοση της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του 1949,
2. η σχολική γραμματική, γνωστή ως «Αναπροσαρμοσμένη» Γραμματική του Τριανταφυλλίδη, που εκδόθηκε το 1976 από το Κέντρο Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμόρφωσης (στο εξής ΚΕΜΕ), και
3. η ίδια γραμματική του ΚΕΜΕ του έτους 1985, μετά την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος, το οποίο υιοθετήθηκε το 1982.
Οι τρεις αυτές γραμματικές συγκρίθηκαν μεταξύ τους τόσο από άποψη μορφής όσο και περιεχομένου με αποτέλεσμα να εντοπιστούν μεταξύ τους αρκετές διαφορές στα εξής πεδία: α. στη διατύπωση της θεωρίας, β. στη δομή- διάταξη του υλικού τους, γ. στους κανόνες της γλώσσας, τις καταλήξεις, την ορθογραφία και την κλίση, δ. στον τονισμό, ε. στα παραδείγματα/λέξεις που χρησιμοποιούν, στ. στην ορολογία, και ζ. στις ιστορικές παρατηρήσεις. Οι διαφορές παρουσιάζονται ανά δύο γραμματικές: πρώτα η Μικρή Γραμματική του Τριανταφυλλίδη του 1975 με την Αναπροσαρμοσμένη Γραμματική του ΚΕΜΕ του 1976 και στη συνέχεια οι δύο γραμματικές του ΚΕΜΕ μεταξύ τους, η Αναπροσαρμοσμένη του 1976 με αυτήν του 1985.
Μεταρρύθμιση του 1976 και επίσημη σχολική γραμματική
βλ. ΠΡΑΚΤΙΚΑ
Ξανθόπουλος, Αν. & Ντίνας, Κ. 2012. Ψηφιακά και διαδικτυακά εργαλεία για την παραγωγή και επεξεργασία αναφορικού και κατευθυντικού λόγου. Στο: 9ο Συνέδριο ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ «Η εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.», Αθήνα, 20-21 Οκτωβρίου 2012, Τα πρακτικά: 535-543
Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζονται τέσσερα ψηφιακά εργαλεία τα οποία προτείνονται στους εκπαιδευτικούς για χρήση στο γλωσσικό μάθημα του δημοτικού σχολείου με σκοπό την παραγωγή γραπτού λόγου. Πιο συγκεκριμένα, αφού αιτιολογείται η επιλογή των εν λόγω εργαλείων, παρουσιάζονται αναλυτικά με παραδείγματα πώς το καθένα από αυτά είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή διαφόρων κειμενικών τύπων που συναντούμε στα σχολικά εγχειρίδια. Με αφετηρία συγκεκριμένες δραστηριότητες παραγωγής γραπτού λόγου που υπάρχουν στα γλωσσικά εγχειρίδια, προτείνεται η διεκπεραίωσή τους με τη χρήση διαδικτυακών και άλλων εφαρμογών. Αυτές είναι: Storybird για την παραγωγή εικογραφημένου παραμυθιού, CAST UDL Book Builder για επιχειρηματολογικό κείμενο, Edmodo για βιογραφικό κείμενο και Family Tree Builder για οικογενειακό δέντρο και περιγραφή προσώπου.
Ntinas, K., Kalerante, E., Papadopoulou, P. & Kontopoulou, A. 2012. Overt and covert violence against kindergarten girls: manifestation and apparent inurnment. In International Conference Proceedings: Human Rights and violent behaviour: the social and educational perspective. Nicosia, Cyprus: 141-155
We have systematically recorded and evaluated the findings of the International Carrier (OECD) and Greek Research Centers (EKKE) due the mounting evidence of violence in Elementary Education reported by them. We ascertained the availability of limited research data zeroing into the visible and invisible manifestations of violence on Kindergarten girls, i.e. those not discerned by the educators trainees who do their practice in the Kindergarten environment. The team work used Kindergarten as a research field where children’s spontaneous language and behavior codes conveyed penchants to violence corresponding to established gender stereotypes. We used a 109 senior level academy student sample in repetitive semi-shaped interviews. We tried to ascertain how these future educators perceive violence and at the same time overlook it. More specifically, our questions gradually progressed from an overall definition of violence to a closer analysis of violence against girls with points of reference to gender stereotypes. Our research was two-fold, examining the “visible” and “invisible” manifestations on the one hand, and studying an inurnment like acceptance or tolerance and underestimation of the consequences of violence on the part of future educators on the other hand, the later fitting into a broader theoretical model of gender inequality. Without overlooking the significance of particularities the research conclusively resolves that the future educators’ sociological observations of “hybrid collectivity”, as well as their inconclusive interpretation-free overview of the daily routine of early childhood, do not particularly borrow from studies done on gender which seemingly operate at a mere theoretical level.
Anastasia G. Stamou, Anastasia Agrafioti & Konstantinos D. Dinas. 2012. Representations of youth (language) in Greek TV commercials. Journal of Youth Studies, 15:7, 909-928
Drawing upon evidence from Greek TV commercials, we explore how youth language is mediated and what the ideological role of such depictions is regarding young people as a social group and the speech styles they employ. Given the fact that consumption is a major index of late modern (youth) identities, the way young people and their speech styles are represented in advertising has important implications for the identification process of young people and those who feel young. The analysis is made with the use of an analytical framework developed for the mediation of sociolinguistic reality in mass cultural texts (Stamou 2011). It consists of four components (a ‘linguistic’, a ‘sociolinguistic’, a ‘semiotic’, and an ‘ideological’ one) and is premised upon the framework by Coupland (2007) on ‘style’. In the TV commercials analyzed, one could easily detect the dominant constructions of youth as a homogeneous social and cultural experience, framed in contrast to adulthood. Consequently, although the particular TV commercials are supposed to be about and for young people, being produced by (adult) advertisers, they do not escape from perpetuating, albeit often implicitly, the dominant construction of youth as incomplete adulthood.
Ντίνας, Κ. 2012. Η γλώσσα και τα υπο-νοούμενα των Αναλυτικών Προγραμμάτων. Πρακτικά Θ’ Πανελλήνιο Συνέδριο που διοργάνωσε το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (7-9/4/2006). Θεσσαλονίκη: Ιανός: 136-152
Το Πρόγραμμα Σπουδών, αναπόσπαστο στοιχείο κάθε εκπαιδευτικής αλλαγής, αποτελεί για τον εκπαιδευτικό της τάξης ένα δεσμευτικό εν πολλοίς και σε κάθε περίπτωση ένα καθοδηγητικό κείμενο, με βάση το οποίο οργανώνει τον ετήσιο αλλά και τον καθημερινό του προγραμματισμό, προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Με την έννοια αυτή το Πρόγραμμα Σπουδών πρέπει να περιγράφει με ενάργεια τους στόχους που επιδιώκονται μέσα από το συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο και με τη μεθοδολογία που προτείνεται, να δίνει πληροφορίες για τις θεωρητικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζονται οι προτεινόμενες επιλογές και γενικά να εμπνέει ασφάλεια και σιγουριά. Όταν όμως δεν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, δημιουργείται σύγχυση και ανασφάλεια στον εκπαιδευτικό που θα στηριχτεί πάνω του.
Το θέμα αυτό απασχολεί την εισήγηση αυτή καλύπτοντας τις εξής δύο περιπτώσεις:
α’ το Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΕΠΠΣ) και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) για το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό Σχολείο των ετών 1999, 2001 και 2003, διαπιστώνοντας παλινωδίες και προσθαφαιρέσεις όσο αφορά το θέμα της “διαθεματικότητας”, και
β’ την εγκύκλιο του ΥΠ.Ε.Π.Θ. για την “Προσχολική αγωγή και εκπαίδευση” (Φ. 32/344/85330/Γ1/31-8-2005), η οποία προβλέπει για το Νηπιαγωγείο την ταυτόχρονη ισχύ κατά το σχολικό έτος 2005-2006 δύο προγραμμάτων, του 1989 και του ΔΕΠΠΣ του 2001, προγραμμάτων πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, γεγονός που μόνο σύγχυση και προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει στη λειτουργία του νηπιαγωγείου.
ДИНАС, К. 2012. ЕЗИК ИЛИ ДИАЛЕКТ – ТОВА Е ВЪПРОСЪТ. По повод „Автобиографията“ на Григор Пърличев (Григорис Ставридис). Στο Език и Литература 1-2/2012
This article examines the character of the linguistic idiom spoken in FYROM and its relationship with the Bulgarian language on the occasion of the autobiography of Grigor Parlitsef (Grigorios Stavridis), published in Bulgarian and in “macedonian”). A comparative examination of two texts in all linguistic levels (phonetics, phonology, morphology, vocabulary, phraseology) shows that “Makedonski” reasonably can be considered as a Bulgarian dialect.
Тази статия изследва характера на езиков идиом който се говори в Бившата югославска република Македония и отношенията си с българския език, по повод на “Автобиографията” на Григор Пърличев (Григориос Ставридис), публикувана на български и “македонски” език. Сравнителен преглед на два текста в всички езикови нива (фонетика, фонология, морфология, лексика, фразеология) показва, че “Македонски” основателно може да се счита като български диалект.
Костас Д. Динас, д-р по езикознание на Аристотел университет в Солун, е професор по лингвистика, гръцки език и преподаване във Факултета по образование, Университет на Западна Македония, и председател на Департамента на ранното детско. Научни изследвания и писания си са върху преподаването на гръцки език, с акцент върху новите технологии и въпроси, свързани с гръцки език (диалектология- класификация) и балканските езици.
Χασανίδης, Δ., Ντίνας, Κ., Μπράτιτσης, Θ., Στάμου, Α.Γ., Γκόγκου, Χ. 2012. Διαθεματική πρόταση διδασκαλίας για το μάθημα ΤΠΕ της ΣΤ’ Δημοτικού με χρήση γλωσσικών δραστηριοτήτων και του περιβάλλοντος Scratch. Στο Μπράτιτσης, Θ. (επιμ.) Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Πληροφορικής. Φλώρινα. ISBN 978-960-89650-7-2
Στην εργασία παρουσιάζεται μια διαθεματική πρόταση διδασκαλίας για το μάθημα ΤΠΕ της ΣΤ’ Δημοτικού με χρήση γλωσσικών δραστηριοτήτων και του περιβάλλοντος Scratch. Η διδακτική πρόταση περιλαμβάνει ερωτήσεις κατανόησης σε ένα κείμενο που δίνεται στους μαθητές και στη συνέχεια τη δημιουργία ενός προγράμματος στο Scratch με βάση αυτό το κείμενο. Επιπρόσθετα, στην εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την πειραματική εφαρμογή της διδακτικής πρότασης σε 40 παιδιά της ΣΤ΄ Δημοτικού. Η μη συμμετοχική παρατήρηση και οι επιδόσεις των παιδιών έδειξαν ότι οι μαθητές αντιμετώπισαν ικανοποιητικά την εργασία που τους δόθηκε, αναλογικά με τη δυσκολία του προγράμματος που τους ζητήθηκε να κατασκευάσουν. Το περιβάλλον Scratch με την οπτικοποίηση των εντολών με γραφικά πλακίδια, την άμεση εφαρμογή των εντολών και την απουσία «ενοχλητικών» συντακτικών λαθών φάνηκε ελκυστικό στους μαθητές.
Ντίνας, Κ., Χλαπουτάκη, Ε. & Γώτη, Ε. 2012. Η γλωσσική διδασκαλία στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως μέσο αφομοίωσης των ξενόφωνων πληθυσμών. Οι εκθέσεις των επιθεωρητών εκπαίδευσης στην περιφέρεια Φλώρινας (1918-1925). Στο: Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Πάτρα 30/9 – 2/10/2011:888-899
Ζητούμενο της παρούσας ανακοίνωσης είναι η διερεύνηση της γλωσσικής πολιτικής των ελληνικών κυβερνήσεων, όπως αυτή εκφράστηκε στις αναφορές των Επιθεωρητών Εκπαίδευσης σχετικά με τη γλωσσική διδασκαλία απέναντι στους ξενόφωνους πληθυσμούς της περιφέρειας Φλώρινας μετά την προσάρτηση της Μακεδονίας στην Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα. Μέσα από τη μελέτη αναδεικνύεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της εκπαίδευσης στο δυτικό άκρο της Μακεδονίας, όπου δεν αρκούσε η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού αλλά επιβαλλόταν για εθνικούς λόγους η διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης και μοναδικής γλώσσας του ελληνικού κράτους με στόχο την αφομοίωση των ξενόφωνων. Το ερευνητικό ενδιαφέρον προκύπτει ιδιαίτερα στην τωρινή συγκυρία, που η Ελλάδα καλείται να εναρμονίσει την εκπαιδευτική νομοθεσία της με το διεθνές νομικοπολιτικό περιβάλλον όσον αφορά στην προστασία της γλωσσικής ετερότητας. Εξάλλου, η απόσταση ενός αιώνα από την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής στη Μακεδονία δημιουργεί τη δυνατότητα απαγκίστρωσης της σχετικής επιστημονικής έρευνας και συζήτησης από τις ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος. Ως πηγή διερεύνησης του γλωσσικού μαθήματος στην περιφέρεια της Φλώρινας χρησιμοποιήθηκαν οι εκθέσεις των Επιθεωρητών Εκπαίδευσης προς το οικείο Εποπτικό Συμβούλιο περιόδου 1918-1925 – συνολικά 66 εκθέσεις ιδιοκτησίας Γ.Α.Κ., αρχεία νομού Φλώρινας.
Γώτη, Ε. & Ντίνας, Κ. 2012. Αναλυτικά Προγράμματα Γλωσσικής Διδασκαλίας για την προσχολική εκπαίδευση: διαδρομή ενός αιώνα. Στο: Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Πάτρα 30/9 – 2/10/2011: 553-564
Οι εκπαιδευτικές πολιτικές/ επιλογές, που ―καταχρηστικά οι πιο πολλές― αποκαλούνται μεταρρυθμίσεις, καθορίζουν για το επόμενο χρονικό διάστημα ως την αλλαγή ή ανατροπή τους την πορεία της εκπαίδευσης και ―στο βαθμό που την επηρεάζουν― ολόκληρης της κοινωνίας. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό ερευνητικά να δει κανείς σε ένα βάθος χρόνου τα διάφορα μεταρρυθμιστικά επεισόδια και τις αλλαγές που έχουν γίνει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα γενικότερα και ειδικότερα στο γλωσσικό μάθημα, το οποίο πάντοτε αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά αλλά το «σημείον αντιλεγόμενον» όλων των εκπαιδευτικών ρυθμίσεων ή μεταρρυθμίσεων. Το Νηπιαγωγείο αναμφίβολα αποτελεί τον πρώτο σημαντικό σταθμό στη γλωσσική προετοιμασία των μαθητών/ νηπίων, καθώς καθορίζει με αποφασιστικό τρόπο την μετέπειτα πορεία τους.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να εξετάσει πώς διαμορφώθηκε η γλωσσική διδασκαλία στο νηπιαγωγείο μέσα από τη μελέτη των αναλυτικών προγραμμάτων. Η μελέτη αφορά τους παράγοντες και τις δυναμικές που αναπτύχθηκαν για τη διαμόρφωση της γλωσσικής αγωγής στο ελληνικό Νηπιαγωγείο, οι οποίες σηματοδότησαν τις γλωσσοεκπαιδευτικές αλλαγές. Ακόμη παρουσιάζονται η φιλοσοφία, το θεωρητικό πλαίσιο, οι στόχοι, οι βασικές αρχές, οι μεθοδολογικές αρχές, οι μέθοδοι, τα μέσα και τα υλικά των παραπάνω προτάσεων, όπως παρουσιάζονται στα αναλυτικά προγράμματα καθώς και το υποστηρικτικό-εκπαιδευτικό υλικό που τα συνοδεύει.