ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ»

Αντικείμενα

• Βούλγαροι κρατούμενοι απασχολούνται με το ξεφόρτωμα των βαγονιών στους σταθμούς μεταξύ Φλώρινας και Θεσσαλονίκης: Αναπαύονται υπό τη φρουρά των σερβικών εδαφών
  Στην φωτογραφία που παρακολουθούμε βλέπουμε Σέρβους και Βούλγαρους στρατιώτες στον δρόμο δίπλα από τις ράγες του τρένου να κάθονται. Οι στρατιώτες φαίνεται να έχουν καταλάβει την ύπαρξη της κάμερας και να έχουν στραμμένο το σώμα τους και το κεφάλι τους προς την κάμερα ενώ κάποιοι άλλοι κυρίως από τους καθήμενους έχουν στρέψει το πρόσωπο τους προς άλλη κατεύθυνση και έτσι δεν φαίνονται τα πρόσωπά τους. Βλέπουμε λείπουν στρατιώτες που είναι κρατούμενοι, βουλγαρικής υπηκοότητα, να κάθονται στο έδαφος και κάποια άλλοι να είναι ξαπλωμένοι, αντιθέτως αυτοί που είναι υπεύθυνοι για να τους φυλάνε είναι όρθιοι και είναι Σέρβοι υπήκοοι. Στην φωτογραφία φαίνονται καθαρά δεκαοκτώ άνδρες κρατούμενοι, ίσως να είναι και παραπάνω αλλά μην φαίνονται στον φακό της φωτογραφίας, επίσης παρατηρούμε τέσσερις όρθιος άνδρες, ο ένας ωστόσο φαίνεται ελάχιστα στο αριστερό μέρος της φωτογραφίας. Όλοι έχουν περίπου την ίδια ηλικία, έχουν ξεπεράσει το 40 έτος της ζωής τους. Η ενδυμασία όλων είναι με ρούχα του στρατού ξηράς αλλά διαφέρουν ανάλογα με την χώρα που υποστηρίζουν. Οι Βούλγαροι φοράνε παντελόνι και από πάνω ένα σακάκι, στο κεφάλι τους φορούν καπέλα και στα πόδια τους πάνω από τα παπούτσια χοντρές κάλτσες, από την άλλη οι Σέρβοι στρατιώτες φοράνε το στρατιωτικό τους παντελόνι και από πάνω χοντρό παλτό έχουν και αυτοί καπέλο και μπότες για υποδήματα. Τέλος, βλέπουμε ότι είναι οπλισμένοι και στην μέση τους έχουν ζώνη που τοποθετούν σφαίρες και άλλα ηλικία που χρειάζονται. Η στάση του σώματος σε αυτούς που κάθονται κάτω μας προσδίδει μια ηρεμία , αμηχανία, ίσως λύπη και φανερώνεται από την στάση του σώματος η κουράσει που έχουν υποστεί, από την άλλη πλευρά οι όρθιοι έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και σιγουριά και άνεση εκείνη την στιγμή. Όσον αφορά την εποχή που έχει τραβηχτεί η φωτογραφία είναι κατά πάσα πιθανότητα τους μήνες του χειμώνα καθώς από πίσω το τοπίο είναι λευκό από την ομίχλη, τα φύλλα των δέντρων είναι πεσμένα και οι στρατιώτες είναι χοντρά ντυμένοι
• Κατανομή εργασίας σε Σέρβους και σε Έλληνες κατοίκους εθελοντές
  Στην φωτογραφία αυτή όπως αναφέρεται και στην λεζάντα της εικόνας παρατηρούμε ότι υπάρχουν παρά πολλοί άντρες Έλληνες και Σέρβοι στοιχισμένοι σε μια σειρά με σκοπό να τους ανατεθούν κάποιες εργασίες ως εθελοντές εκείνης της εποχής, μοιάζουν να είναι μεγάλοι σε ηλικία και η ενδυμασία τους είναι πολύ απλή καθώς φοράνε ρούχα της δουλειάς και καπελά. Ακριβώς απέναντι τους στα αριστερά της φωτογραφίας κάθονται τέσσερις στρατιωτικοί, λόγω της ενδυμασίας τους που παραπέμπει σε στρατιωτικούς που πιθανότατα να είναι υπεύθυνοι για την κατανομή των εργασιών στους εθελοντές. Πίσω από τους άντρες υπάρχει μια ξύλινη κατασκευή και ένα μεγάλο λευκό σπίτι με πολλά παράθυρα που μάλλον ανήκε σε κάποιον κάτοικο της περιοχής. Στο βάθος διακρίνουμε πολλά δέντρα, έναν μιναρέ και μερικά μουλάρια που βοηθούσαν τους αγρότες στις αγροτικές εργασίες. Τέλος, η φωτογραφία είναι ασπρόμαυρη και δεν φαίνεται να είναι σκηνοθετημένη καθώς κανένας δεν κοιτάζει τον φωτογράφο.
• Το σερβικό νεκροταφείο στα πρώην χαρακώματα (Νοέμβριος 1916)
  Στην συγκεκριμένη εικόνα παρατηρούμε ένα μεγάλο σε έκταση τοπίο που είναι φυσικό περιβάλλον, το όποιο είναι όπως αναγράφεται και στην λεζάντα της φωτογραφίας ένα σερβικό νεκροταφείο, στο σημείο που στο παρελθόν βρίσκονταν τα χαρακώματα. Ειδικότερα η φωτογραφία είναι ασπρόμαυρη και στο σημείο δεν υπάρχει κάποια ανθρωπινή μορφή. Τίποτα δεν μοιάζει να είναι σκηνοθετημένο και παρατηρούμε ότι υπάρχουν τουλάχιστον είκοσι στο αριθμό ξύλινοι σταυροί που μας υποδηλώνουν τους τάφους των στρατιωτών. Παράλληλα, στη εικόνα παρατηρούμε ότι υπάρχουν και κάποιες πέτρινες πλάκες οι οποίες καλύπτουν τα μνημεία των νεκρών καθώς και κάποιες πέτρες περιμετρικά από τα μνήματα. Η όρθια ξύλινη κατασκευή πολύ πιθανόν να ήταν μια πόρτα πάνω στην όποια αναγράφεται η ονομασία του σημείου καθώς και το ότι στο σημείο είναι θαμμένοι Σέρβοι στρατιώτες, λογικά στην σερβική γλωσσά. Τέλος, πάνω στο λόφο παρατηρούμε ότι υπάρχει ένα δέντρο αλλά και τρία κτίσματα, που πολύ πιθανόν να είναι κάποιες αποθήκες αγροτών.
• Σερβίδες και Βουλγάρες στην πηγή
  Η φωτογραφία αυτή δεν είναι σκηνοθετημένη καθώς όλα τα πρόσωπα είναι σε φυσική θέση και δεν κοιτάνε την κάμερα. Ο φωτογράφος βρίσκεται σε μικρή απόσταση και στην ίδια ευθεία με τους ανθρώπους. Στην φωτογραφία απεικονίζονται εννιά άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται σε μια πηγή και βάζουν νερό σε κανάτες. Πιο αναλυτικά, στην εικόνα βρίσκονται τέσσερις γυναίκες, τέσσερις άντρες στρατιώτες και ένα παιδί. Οι γυναίκες συζητούν μεταξύ τους, ενώ οι δύο έχουν γυρισμένη την πλάτη τους στην κάμερα. Οι τρεις γυναίκες έχουν την ίδια ενδυμασία, λευκή μαντίλα, λευκό ρούχο και μαύρο πανωφόρι, ενώ η άλλη έχει λευκή φορεσιά και δεν φοράει μαντίλα. Ο ένας στρατιώτης είναι σκυμμένος για να πάρει νερό, ο άλλος είναι όρθιος και φοράει ένα μαντίλι στο κεφάλι για προστασία από τον ήλιο, ο άλλος στέκεται όρθιος και επιβλέπει την κατάσταση, ενώ ο άλλος βρίσκεται πιο πέρα κρατώντας μια κανάτα. Το παιδί είναι όρθιο με πλάτη στην κάμερα συνομιλεί με τις γυναίκες και φοράει μια παραδοσιακή φορεσιά. Κάτω στα πόδια τους βρίσκονται στάμνες. Στην πηγή γύρω γύρω έχει χτίσμα από πέτρες ενώ από πίσω βρίσκεται ένας μεγάλος αχυρένιος φράχτης και διακρίνεται ένα κτήριο, το οποίο δεν φαίνεται καλά. Πίσω από τους ανθρώπους φαίνεται ένας μεγάλος θάμνος, δύο δεντράκια από δεξιά και ένα λεπτό και μακρύ σε ύψος δέντρο σε απόσταση. Η εποχή είναι φθινόπωρο και συγκεκριμένα Οκτώβριος του 1916.
• Παιδιά Σέρβων που προσφέρουν λουλούδια σε Σέρβο στρατιώτη
  Η συγκεκριμένη φωτογραφία τραβήχτηκε τον Νοέμβριο του 1916 στο χωριό Μελίτη (πρώην Vostaran) και απεικονίζει έναν Σέρβο στρατιώτη μέσης ηλικίας, δύο ανήλικα παιδιά και έναν μεγαλύτερο σε ηλικία άνδρα να στέκονται μπροστά από κάποιο σπίτι. Το σπίτι αυτό λογικά βρίσκεται μέσα στο χωριό και είτε είναι δικό τους ή απλά περνούσαν και στάθηκαν μπροστά του για να βγουν μία φωτογραφία. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούμε ένα νεαρό κορίτσι και ένα μικρότερο σε ηλικία αγόρι να κοιτούν με δέος έναν Σέρβο στρατιώτη στο πρόσωπο και να του προσφέρουν λουλούδια. Αξιοσημείωτο είναι ότι και ο στρατιώτης τα κοιτά και μάλιστα με το ένα χέρι του αγκαλιάζει το κοριτσάκι. Από τη λεζάντα πληροφορούμαστε ότι πρόκειται για παιδιά Σέρβων. Μία υπόθεση είναι ότι ο μεγαλύτερος άνδρας που απεικονίζεται είναι ο πατέρας των παιδιών και αυτά ως ένδειξη σεβασμού στον στρατιώτη του προσφέρουν λουλούδια για να τον τιμήσουν. Από την άλλη, ίσως ο στρατιώτης είναι συγγενής των παιδιών και αυτά τον καλωσορίζουν με λουλούδια επειδή γύρισε ζωντανός. Εξάλλου, ο στρατιώτης φοράει ακόμη την στρατιωτική του στολή καθώς και κρατάει το όπλο στα χέρια του. Αυτό σημαίνει ότι ίσως μόλις επέστρεψε και τον υποδέχτηκαν βγάζοντας και μία φωτογραφία ή ότι τα παιδιά θέλησαν να βγουν μία φωτογραφία με έναν στρατιώτη λόγω του θαυμασμού που του έχουν. Η λήψη πιθανότατα είναι σκηνοθετημένη καθώς οι εικονιζόμενοι στέκονται μπροστά στον φακό ποζάροντας ενώ ο μεγαλύτερος σε ηλικία άνδρας φαίνεται να έχει στραμμένο και το βλέμμα του στον φωτογραφικό φακό. Τόσο το σπίτι όσο και το πλακόστρωτο δρομάκι αποτελούν στοιχεία ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Παρατηρούμε ότι το σπίτι είναι χτισμένο από τσιμέντο και έχει ένα μικρό ξύλινο μπαλκόνι φτιαγμένο με τρόπο διαφορετικό από σήμερα, καθώς στηρίζεται σε δύο ξύλινα δοκάρια. Ακόμη, κάτω από αυτό υπάρχει ένα παράθυρο. Θα λέγαμε λοιπόν, ότι πρόκειται για ένα παραδοσιακό, φτωχικό χωριατόσπιτο. Αναφορικά με την ενδυμασία των εικονιζόμενων, οι δύο άνδρες και το μικρό αγόρι φορούν καπέλο ενώ το κορίτσι φοράει ανοιχτόχρωμη μαντίλα (πιθανόν λόγω του νεαρού της ηλικίας). Επιπλέον, το κορίτσι είναι ντυμένο με φορεσιά (ίσως παραδοσιακή φορεσιά) και από ότι φαίνεται φοράει και ποδιά. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι από μικρή ηλικία τα κορίτσια βοηθούσαν στις οικιακές εργασίες και το μαγείρεμα. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν φοράει παπούτσια και τα πόδια του είναι γυμνά. Παράλληλα το αγοράκι είναι εξίσου πολύ απλά ντυμένο με ένα καρό πουκάμισο και μαύρο παντελόνι. Ο στρατιώτης φορά την σέρβικη στρατιωτική στολή και με το δεξί του χέρι κρατά το όπλο του. Το όπλο αποτελεί το μοναδικό τεχνούργημα που απεικονίζεται στη φωτογραφία. Επίσης, ο άνδρας που στέκεται στα δεξιά της φωτογραφίας είναι μαυροντυμένος με μουστάκι και φοράει κάτι σαν γκέτες. Σύμφωνα με την ενδυμασία τους προκύπτει ότι κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση πιθανόν είναι χαμηλή αλλά και ότι είναι φθινόπωρο καθώς είναι σχετικά ζεστά ντυμένοι. Τέλος, τα λουλούδια (αγριολούλουδα) που προσφέρουν τα παιδιά στον στρατιώτη είναι τα μόνα φυτά στην εικόνα και σίγουρα έχουν συμβολικό χαρακτήρα.
• Ταφή ενός Σέρβου στρατιώτη (3)
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζονται εννέα άνδρες μέσης ηλικίας οι οποίοι είναι συγκεντρωμένοι σε μία περιοχή της Μελίτης (πρώην Vostaran) στην οποία φαίνεται να θάβουν τους νεκρούς του πολέμου. Η περιοχή αυτή φαίνεται να είναι κάπου έξω από το κέντρο του χωριού καθώς στο σκηνικό δεν διακρίνονται στοιχεία ανθρωπογενούς χαρακτήρα όπως οικισμοί και κτίρια. Το μόνο στοιχείο ανθρωπογενούς χαρακτήρα είναι ένας πέτρινος τοίχος ο οποίος μπορεί να περιβάλλει την αυλή κάποιου σπιτιού. Ωστόσο, είναι λίγο απίθανο το νεκροταφείο να είναι τόσο κοντά σε σπίτι καθώς συνηθίζεται τα νεκροταφεία να βρίσκονται σε μία πιο απομακρυσμένη περιοχή. Ακόμη, παρατηρείται «φτωχή» βλάστηση στο τοπίο γεγονός που μαρτυρά την εποχή της λήψης που είναι το Φθινόπωρο (Νοέμβριος). Τα μόνα φυτά που υπάρχουν είναι λίγα ξερά χόρτα και δέντρα χωρίς φύλλωμα. Στην φωτογραφία αυτή παρατηρούνται επίσης, περίπου έξι χωμάτινοι τάφοι. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα «πρόχειρο» νεκροταφείο. Όλοι οι τάφοι φέρουν επάνω τους σταυρό που αποτελεί σύμβολο του Χριστιανισμού. Επίσης, η φωτογραφία ανήκει στην σειρά φωτογραφιών με τίτλο: Στρατός της Ανατολής με διοικητή τον στρατηγό Sarrail. Ο λεγόμενος Στρατός της Ανατολής του Sarrail αποτελούταν από Γάλλους στρατιώτες καθώς και στρατιώτες από τις αποικίες τις Γαλλίας. Για αυτό το λόγο στη φωτογραφία βλέπουμε και τρεις έγχρωμους άνδρες, δηλαδή με πιο σκούρο χρώμα δέρματος συγκριτικά με τους υπόλοιπους. Από τη λεζάντα πληροφορούμαστε ότι το περιστατικό που απεικονίζεται αφορά την ταφή ενός Σέρβου στρατιώτη. Όπως είναι γνωστό οι Σέρβοι είναι κυρίως Ορθόδοξοι Χριστιανοί στο θρήσκευμα όπως και ένα μεγάλο μέρος των Γάλλων. Συνεπώς, είναι λογική η ύπαρξη σταυρών επάνω στους τάφους καθώς και η τέλεση μυστηρίου από παππά, ο οποίος εντοπίζεται και στη φωτογραφία. Ο παππάς γίνεται αντιληπτός κυρίως από την ενδυμασία του που αποτελείται από ράσα και μακρύ παλτό αλλά και από τα πιο μακριά μαλλιά και μούσια του. Η ενδυμασία των υπολοίπων είναι παρόμοια και αποτελείται από καθημερινά, απλά και ζεστά ρούχα τα οποία αποδεικνύουν την χαμηλή κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση. Επιπλέον, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο νεκρός βρίσκεται ξαπλωμένος στο έδαφος και σκεπασμένος με ύφασμα. Ενώ λοιπόν, ο παππάς με τους υπόλοιπους πέντε τελούν το μυστήριο της κηδείας, λίγο πιο δίπλα παρατηρείται ένας έγχρωμος άνδρας σκυμμένος επάνω σε ένα μνήμα και άλλοι δύο να σκάβουν με τη βοήθεια φτυαριού. Πιθανόν ο έγχρωμος άνδρας να θρηνεί ή ακόμη και να σκάβει για τη δημιουργία τάφου. Η αυθόρμητη στάση των εικονιζόμενων καθώς και το γεγονός ότι κανένας δεν κοιτάζει στον φακό συνηγορούν ότι η λήψη δεν είναι σκηνοθετημένη. Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι κατά κανόνα τα μνήματα «κοιτάζουν» στην Ανατολή συμπεραίνουμε ότι ο φωτογραφικός φακός είναι στραμμένος ανάμεσα σε Βορρά και Δύση. Τέλος, επάνω στη φωτογραφία παρατηρείται η ύπαρξη μίας σημείωσης. Ίσως πρόκειται για κείμενο ή κωδικό που παραπέμπει σε κάποια αρίθμηση καταλόγου για την αρχειοθέτηση του φωτογραφικού υλικού.
• Ταφή ενός Σέρβου στρατιώτη (2)
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζονται έντεκα άνδρες σε μία τοποθεσία με πολλούς χωμάτινους τάφους στο χωριό Μελίτη (πρώην Vostaran). Στο σκηνικό παρατηρούμε μεγάλες εκτάσεις γης χωρίς βλάστηση και μπροστά χωμάτινο έδαφος με πέτρες και ελάχιστα ξερά χόρτα που συνάδουν με την εποχή λήψης (Φθινόπωρο). Ακόμη, υπάρχουν πολλοί χωμάτινοι τάφοι ο ένας δίπλα στον άλλο, χωρισμένοι μεταξύ τους με πέτρες. Ωστόσο στη δεξιά μεριά της φωτογραφίας παρατηρούνται πιο πρόσφατοι τάφοι καθώς το χώμα δεν έχει προλάβει να «κάτσει» και δεν υπάρχουν γύρω τους πέτρες. Παράλληλα, οι στοίβες από χώμα μαρτυρούν ότι υπάρχουν κι άλλοι νεκροί που πρέπει να θαφτούν. Σε όλους τους τάφους όμως ανεξαιρέτως, υπάρχει από ένας λευκός σταυρός, σύμβολο του χριστιανισμού. Η λήψη δεν φαίνεται σκηνοθετημένη καθώς είναι αρκετά μακρινή και δεν μπορούν να διακριθούν καθαρά τα πρόσωπα και οι εκφράσεις τους, κανένας άνδρας δεν κοιτάζει προς τον φακό και η στάση τους διακρίνεται από αυθορμητισμό. Για παράδειγμα, στο αριστερό μέρος της φωτογραφίας παρατηρούμε έναν άνδρα που περπατάει και έχει φωτογραφηθεί ο μισός ενώ λίγο πιο δίπλα έναν άνδρα ο οποίος φαίνεται ελάχιστα καθώς βρίσκεται μέσα στον λάκκο. Παρατηρώντας πιο προσεκτικά, βλέπουμε κοντά στο κεφάλι του ένα αντικείμενο που μοιάζει με το τέλος ενός φτυαριού. Πιθανόν λοιπόν αυτός ο άνδρας να σκάβει για να προετοιμάσει τον τάφο κάποιου νεκρού Σέρβου στρατιώτη. Το ίδιο φαίνεται να κάνουν και άλλοι δύο στρατιώτες λίγο πιο πέρα. Ο ένας από αυτούς στέκεται όρθιος με την πλάτη γυρισμένη στο φακό (στοιχείο ότι η φωτογραφία δεν έχει σκηνοθετηθεί) κρατώντας στα χέρια του ένα φτυάρι ενώ ο άλλος είναι σκυμμένος και πιθανόν σκάβει. Συγχρόνως με τους στρατιώτες που προετοιμάζουν τους τάφους των νεκρών, παρατηρούμε και πέντε ακόμη άνδρες, μάλλον μεσήλικες, να στέκονται όρθιοι κοιτώντας προς τα κάτω. Από ό,τι μπορούμε να καταλάβουμε, ο ένας από αυτούς είναι παππάς αφού φορά ράσα. Το περιστατικό που απεικονίζεται λοιπόν, σύμφωνα και με την λεζάντα, είναι η κηδεία ενός Σέρβου στρατιώτη. Παρατηρούμε ότι ο παππάς στέκεται πάνω από τον νεκρό, ο οποίος βρίσκεται ξαπλωμένος στο έδαφος και από πάνω του έχει έναν λευκό σταυρό, και λογικά διαβάζει το ευαγγέλιο τελώντας κάποια τελετή για την ανάπαυση του νεκρού. Η ενδυμασία των εικονιζόμενων είναι παρόμοια. Ο μόνος που ξεχωρίζει έντονα είναι ο παππάς, ο οποίος φορά ράσα. Όλοι οι υπόλοιποι είναι παρόμοια ντυμένοι, με απλά και ζεστά ρούχα. Η ενδυμασία τους μαρτυρά ότι πιθανώς πρόκειται για ανθρώπους χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και ότι η εποχή λήψης είναι το Φθινόπωρο και πιο συγκεκριμένα στις 30 Νοεμβρίου του 1916. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι άνδρες που στέκονται πάνω από τον νεκρό έχουν βγαλμένο το καπέλο τους και το κρατούν στο χέρι. Ίσως ως ένδειξη σεβασμού. Χρησιμοποιώντας επίσης τα μνήματα ως σημάδια προσανατολισμού και γνωρίζοντας ότι «κοιτάνε» προς την Ανατολή, καταλήγουμε ότι ο φωτογραφικός φακός είναι στραμμένος προς το Νότο. Τέλος, στην άκρη της φωτογραφίας παρατηρούμε σημειωμένους κάποιους αριθμούς που πιθανόν να αντιστοιχούν σε κάποια αρίθμηση καταλόγου για την καλύτερη οργάνωση και αρχειοθέτηση των φωτογραφιών.
• Ταφή ενός Σέρβου στρατιώτη (1)
  Στη φωτογραφία παρατηρούμε 10 άνδρες (μέσης ηλικίας όσο μπορούμε να διακρίνουμε) εκ των οποίων ο ένας είναι νεκρός (ξαπλωμένος στο έδαφος). Πρόκειται για στρατιώτες (μάλλον Σέρβους) οι οποίοι είναι παρόμοια ντυμένοι και μάλλον χαμηλής προς μέτριας κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Ειδικότερα, φορούν καπέλα και είναι ζεστά ντυμένοι καθώς η λήψη πραγματοποιήθηκε Νοέμβριο. Το περιστατικό που απεικονίζεται είναι η ταφή ενός Σέρβου στρατιώτη. Βλέπουμε λοιπόν, έναν άνδρα να προετοιμάζει τον λάκκο πιθανόν με κάποιο φτυάρι που δεν φαίνεται γιατί έχει γυρισμένη την πλάτη του στον φακό. Συγχρόνως, τέσσερεις άνδρες είναι σκυμμένοι πάνω από τον νεκρό στρατιώτη και φαίνεται να προσπαθούν να τον σηκώσουν ώστε να τον τοποθετήσουν μέσα στον λάκκο ενώ οι υπόλοιποι τέσσερεις στέκονται όρθιοι κοιτώντας προς τον νεκρό. Οι τρεις από αυτούς έχουν τα χέρια τους σταυρωμένα ενώ ο τέταρτος το ένα χέρι του τοποθετημένο στη μέση και από όσο φαίνεται στο στόμα του έχει ένα τσιγάρο. Η στάση τους υποδηλώνει ότι περιμένουν να γίνει η ταφή ενώ τυχόν εκφράσεις τους είναι δυσδιάκριτες. Ακόμη, η φωτογραφία δεν φαίνεται να έχει σκηνοθετηθεί καθώς κανείς δεν κοιτάζει στον φακό και οι περισσότεροι έχουν γυρισμένη την πλάτη τους, όμως η παρουσία του φωτογράφου σίγουρα είναι αντιληπτή. Δίπλα από τους εικονιζόμενους παρατηρούμε επίσης, κι άλλους χωμάτινους τάφους τον έναν δίπλα στον άλλο, οι οποίοι είναι διαχωρισμένοι μεταξύ τους με πέτρες και κάθε ένας έχει στο πάνω μέρος του από έναν λευκό σταυρό. Δεδομένου ότι στα νεκροταφεία ο επιμέτωπος σταυρός αποτελεί ένδειξη της δύσης και το επιπόδιον του μνήματος δείχνει την ανατολή μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η κατεύθυνση του φακού δείχνει την Δύση, μπροστά από τους τάφους η Ανατολή, δεξιά στη φωτογραφία ο Βορράς και αριστερά ο Νότος. Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τη σκιά του άνδρα που βρίσκεται στα δεξιά η ώρα της ημέρας πιθανόν να είναι πρωί ή νωρίς το μεσημέρι. Τέλος, στο βάθος της φωτογραφίας παρατηρούμε μεγάλες εκτάσεις γης που χωρίζονται από χωματόδρομους.
• Λεύκα κομμένη από κέλυφος που χρησιμοποιείται για την εγκατάσταση σερβικής τηλεφωνικής γραμμής
  Στη φωτογραφία βλέπουμε δύο σέρβους στρατιώτες (μέσης ηλικίας) μέσα σε κατεστραμμένο σπίτι, όπου μάλλον κατέφυγαν αφού πιο πριν μια οβίδα έριξε μια λεύκα που στήριζε την τηλεφωνική γραμμή την οποία είχαν εγκαταστήσει ή στην οποία εργάζονταν. Ενδεχομένως να πρόκειται για φωτογραφία που έβγαλαν οι ίδιοι οι στρατιώτες, οι οποίοι, αστειευόμενοι, ήθελαν με τον τρόπο αυτό να δείξουν και να τονίσουν την προχειρότητα των εγκαταστάσεων και το παράδοξο του πολέμου: τι πιο αναμενόμενο από την καταστροφή μιας πρόχειρα εγκατεστημένης τηλεφωνικής γραμμής από οβίδα! Όσον αφορά το σπίτι, πολύ πιθανό να έχει βομβαρδιστεί καθώς έχουν απομείνει μόνο οι πέτρινοι τοίχοι του και κάποια ξύλινα δοκάρια. Πίσω από τους δύο άνδρες υπάρχει ένα άνοιγμα σαν πόρτα εισόδου. Λίγο πιο δεξιά υπάρχει ένα ξύλινο παράθυρο μέσα από το οποίο διακρίνεται η φιγούρα ενός ανθρώπου (πιθανόν άνδρα) ενώ και στα αριστερά της εικόνας διαφαίνεται μία πόρτα. Η συγκεκριμένη λήψη θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είναι σκηνοθετημένη καθώς και οι δύο εικονιζόμενοι άνδρες έχουν στραμμένο το σώμα τους προς τον φακό και μάλιστα εκείνος που βρίσκεται στα δεξιά της φωτογραφίας έχει στραμμένο και το βλέμμα του. Και οι δύο παρατηρούμε ότι φορούν καπέλο, την ίδια στολή, από κάτω κάτι σαν γκέτες και παπούτσια. Ακόμη, ο ένας μόνο από τους δύο έχει μουστάκι ενώ συγχρόνως φορούν και διαφορετικό καπέλο/μπερέ που ίσως υποδηλώνει κάποια διαφορά στο αξίωμα τους. Γενικότερα λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα η κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση δεν πρέπει να είναι ψηλή αλλά ούτε και πολύ χαμηλή. Παρατηρώντας λίγο πιο προσεκτικά βλέπουμε πως ο άνδρας στα δεξιά που κάθεται σταυροπόδι, κρατά ένα σημειωματάριο και μία πένα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως κρατά ημερολόγιο της κάθε μέρας και των σημαντικότερων γεγονότων ή κάποιο αρχείο. Επίσης, κρίνοντας από το φως του ήλιου που εισέρχεται από το παράθυρο και το άνοιγμα του κτιρίου, η λήψη σίγουρα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας και μήνα Νοέμβριο (γ ‘αυτό και το ζεστό ντύσιμο των στρατιωτών). Τέλος, κάτω δεξιά ανάμεσα στις πέτρες του τοίχου παρατηρούμε ξεραμένα χόρτα. Αυτό σημαίνει ότι αυτό το κτίριο μάλλον εδώ και καιρό είναι παρατημένο.
• Σέρβοι που φορτώνουν ιατρικό εξοπλισμό
  Η φωτογραφία απαθανατίστηκε στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Όστροβο. Η παλαιά ονομασία της πόλης αποτελεί σλαβική λέξη που σημαίνει νησί, η ονομασία αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1926 και έπειτα πήρε το όνομα Άρνισσα. Αναλυτικότερα, στην συγκεκριμένη φωτογραφία παρατηρούμε διάφορα τρένα που στα βαγόνια τους φορτώνουν και μεταφέρουν ιατρικό εξοπλισμό οι Σέρβοι. Αναλυτικότερα, στα βαγόνια των τρένων μπορούμε να διακρίνουμε να αναγράφεται με λευκό χρώμα, τον χαρακτηριστικό σταυρό μέσα σε ένα κύκλο. Με αυτόν τον τρόπο σηματοδοτούν ότι τα βαγόνια περιέχουν ιατρικό εξοπλισμό. Κάποιοι άντρες, πιθανόν στρατιώτες, στέκονται στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού, δίπλα στο ανοιχτό βαγόνι το οποίο είναι γεμάτο με ξύλινα κουτιά, και βοηθούν τους δύο άντρες που έχουν ανέβει πάνω στο βαγόνι του τρένου με σκοπό να το φορτώσουν. Ακόμη δύο άντρες, οι οποίοι είναι πιο επίσημα ντυμένοι με παλτό και καπέλα, ίσως ανήκουν σε ανώτερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα σε σχέση με τους υπόλοιπους άντρες της φωτογραφίας. Βρίσκονται στις σιδηροδρομικές γραμμές ανάμεσα από τα τρένα και παρατηρούν, πιθανόν να συζητούν παράλληλα. Ειδικότερα, η φωτογραφία δεν φαίνεται να είναι σκηνοθετημένη, όλοι οι άντρες έχουν γυρισμένοι πλάτη στον φωτογραφικό φακό και εστιάζουν την προσοχή τους μπροστά τους στα καθήκοντα τους. Ο φωτογράφος βρίσκεται και αυτός πίσω τους, στην αποβάθρα των τρένων σε σχετικά κοντινή απόσταση. Μάλιστα, στην φωτογραφία παρουσιάζεται μία σκιά που πιθανόν να ανήκει στον φωτογράφο. Δεν διακρίνεται κάποιο ιδιαίτερο στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος, μόνο λίγα δέντρα πίσω από τα δέντρα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Αντιθέτως, τα στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος κυριαρχούν στην φωτογραφία.