ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ»

Αντικείμενα

• Οι άνδρες του πυροβολικού κατασκευάζουν ένα ανάχωμα για να προετοιμάσουν το μέρος
  Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει πολλούς άνδρες, μέσης ηλικίας, συγκεντρωμένους κυκλικά να εκτελούν μία εργασία και έναν άνδρα επάνω σε άλογο πιθανόν να τους εποπτεύει. Όπως πληροφορούμαστε από την λεζάντα, πρόκειται για άνδρες του πυροβολικού, οι οποίοι κατασκευάζουν ένα ανάχωμα για να προετοιμάσουν το μέρος. Μερικοί είναι σκυμμένοι και σκάβουν μέσα στο ανάχωμα ενώ άλλοι βρίσκονται όρθιοι έξω από το ανάχωμα και κοιτούν προς αυτό έχοντας γυρισμένη πλάτη στο φακό. Παρατηρούμε ότι είναι ντυμένοι με παρόμοια στολή, φορούν γαλότσες, καπέλα ή κράνη και κρατούν εργαλεία όπως τσάπες και φτυάρια για την κατασκευή του αναχώματος. Η κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση δεν είναι πολύ φανερή αλλά το πιθανότερο να είναι χαμηλή ή μέτρια. Ακόμη, η λήψη θα μπορούσε να θεωρηθεί σκηνοθετημένη καθώς δύο άνδρες εκ των εικονιζόμενων κοιτούν προς τον φακό. Αυτοί οι δύο φαίνεται να μην βοηθούν στην κατασκευή του αναχώματος. Εντύπωση προκαλεί ο άνδρας που βρίσκεται επάνω στο άλογο, ο οποίος έχει χαλαρή στάση σώματος, έχει στο στόμα του μία πίπα και κρεμασμένο επάνω του ένα παγούρι, πιθανόν γεμισμένο με νερό ή ποτό. Επίσης, παρατηρώντας καλύτερα τον άνδρα που κοιτά στο φακό και είναι δίπλα στο άλογο, βλέπουμε στον ώμο του ένα σήμα. Έτσι θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι οι δύο αυτοί άνδρες κατέχουν κάποιο αξίωμα και βρίσκονται εκεί για να εποπτεύουν το έργο. Επιπρόσθετα, η κατασκευή αναχώματος χρησιμεύει κυρίως στην πρόληψη πλημμυρών και γίνεται κοντά σε ακτές ποταμιών και λιμνών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπάρχει κάποιο ποτάμι τόσο κοντά οπότε ίσως το ανάχωμα αυτό να έχει σκοπό την συσσώρευση νερού για διάφορες χρήσεις όπως την κάλυψη αναγκών των ανθρώπων της περιοχής για πόσιμο νερό ή για αγροτικές εργασίες. Στην υπόθεση αυτή βοηθά ακόμα το νάιλον-μουσαμάς που φαίνεται στο πίσω μέρος του αναχώματος που ίσως τοποθετηθεί επάνω από το χώμα προκειμένου το νερό που θα μαζευτεί από τις βροχές να μην λερωθεί. Από την άλλη, ίσως πρόκειται για προετοιμασία του εδάφους για ταφή νεκρών στρατιωτών και κάτω από αυτό υπάρχουν νεκροί στρατιώτες. Τέλος, στο φόντο παρατηρούμε την ύπαρξη πολλών δέντρων, των οποίων το φύλλωμα απουσιάζει δικαιολογώντας την εποχή του χρόνου που είναι χειμώνας και πιο συγκεκριμένα Δεκέμβριος.
• Στο καταφύγιο
  Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει τέσσερεις άνδρες, μάλλον στρατιώτες, μέσα σε ένα κτίριο, πιθανόν να αποτελεί κάποιο προσωρινό καταφύγιο στο οποίο ξεκουράζονταν. Οι τρεις κάθονται γύρω από μία φωτιά για να ζεσταθούν (ίσως τζάκι ή κάτι παρόμοιο) και ο άλλος άνδρας κάθεται στη γωνία δίπλα σε ένα τραπέζι. Κρίνοντας από τη στάση του σώματος τους η οποία είναι αυθόρμητη και καθόλου στημένη, εικάζω πως η φωτογραφία δεν είναι σκηνοθετημένη. Αρκετά χαρακτηριστική είναι η κίνηση του άνδρα στα αριστερά που απλώνει τα χέρια του στη φωτιά προκειμένου να τα ζεστάνει, μία κίνηση που συνήθως κάνουμε όλοι μας καθημερινά. Επίσης, ο συγκεκριμένος άνδρας έχει οπτική επαφή με εκείνον που βρίσκεται στα δεξιά του. Αυτό μπορεί να υποδεικνύει κάποιο είδος επικοινωνίας. Μπορεί για παράδειγμα να συζητούν μεταξύ τους. Παράλληλα οι άλλοι δύο άντρες κοιτούν αφηρημένα και έχουν χαλαρή στάση σώματος. Επιπρόσθετα, παρατηρούμε ότι δεν κάθονται σε καρέκλα όπως θα περιμέναμε αλλά σε «αυτοσχέδια» σκαμπό από άλλα αντικείμενα ή ξύλο. Ακόμη, από το λίγο που διακρίνονται τα πρόσωπα τους γίνεται αντιληπτό ότι είναι σχετικά νέοι πάνω από 30 ετών. Όλοι τους έχουν μουστάκι και φορούν καπέλο πράγμα που την εποχή εκείνη ήταν πολύ σύνηθες. Αναφορικά με την ενδυμασία τους, παρατηρούμε ότι φορούν χειμωνιάτικα ρούχα όπως: μακριά παντελόνια, μακριές μπλούζες, παλτό και ζακέτα αλλά και παπούτσια (αρβύλες). Αυτά τα στοιχεία σε συνδυασμό με το ότι πολλά ρούχα τους είναι μπαλωμένα μαρτυρούν ότι η κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση είναι χαμηλή. Όπως πληροφορούμαστε από τα στοιχεία της φωτογραφίας, η λήψη πραγματοποιήθηκε Νοέμβριο και άρα χειμώνα (γι’ αυτό και η φωτιά). Τέλος, βλέπουμε πολλά αντικείμενα κρεμασμένα στους τοίχους με καρφιά αλλά και ένα παράθυρο το οποίο φαίνεται να είναι κλειστό. Τα περισσότερα από αυτά τα αντικείμενα μοιάζουν με τσάντες/ πουγκιά που κρέμονται από τα λουριά τους.
• Η γέφυρα πάνω από το Sakuleva που γκρεμίστηκε από τους Βούλγαρους
  Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει τόσο στοιχεία ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όπως είναι η γέφυρα, όσο και στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος όπως ποτάμι, δέντρο, όχθες ποταμού και βλάστηση. Όπως γίνεται γνωστό από την λεζάντα αλλά και από αυτό που βλέπουμε, πρόκειται για μία ξύλινη γέφυρα στηριγμένη σε πέτρινα στηρίγματα η οποία διευκόλυνε την διέλευση του ποταμού Σακουλέβα και γκρεμίστηκε από τους Βουλγάρους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της φωτογραφίας η λήψη πραγματοποιήθηκε τον μήνα Δεκέμβριο και άρα χειμώνα, γεγονός που εξηγεί την φτωχή βλάστηση και το δέντρο χωρίς φύλλα. Επίσης, η λήψη έγινε στο φως της ημέρας και η λήψη του φακού επικεντρώνεται στο σημείο της γκρεμισμένης γέφυρας. Τέλος, πίσω από την γέφυρα και το δέντρο στο φόντο, αχνοφαίνεται στα αριστερά μία σκιά σαν βουνό και πιο δεξιά δύο σκιές που παραπέμπουν σε ανθρώπους. Ωστόσο, η μακρινή λήψη σε συνδυασμό με την ανάλυση της φωτογραφίας δεν μας επιτρέπει να το υποστηρίξουμε με σιγουριά.
• Μακεδόνες που αναζητούν παράσιτα στα μαλλιά των παιδιών τους
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία διακρίνουμε δύο ενήλικες γυναίκες και τρία μικρά παιδιά να κάθονται στο έδαφος μπροστά από έναν πέτρινο τοίχο. Η φωτογραφία δεν φαίνεται να είναι σκηνοθετημένη καθώς διακρίνεται από αυθορμητισμό αφού δεν κοιτούν όλα τα πρόσωπα τον φωτογράφο αλλά μόνο τα δύο παιδάκια στα δεξιά ενώ παράλληλα το κοριτσάκι στα αριστερά έχει γυρισμένη την πλάτη του και οι δύο γυναίκες κοιτούν αφηρημένα σε άλλη κατεύθυνση. Η μία από τις δύο γυναίκες που βρίσκεται στα αριστερά της φωτογραφίας πιθανόν να είναι μεγαλύτερης ηλικίας σύμφωνα με την όψη του προσώπου της και τα πιο σκούρα ρούχα της. Επίσης, τα δύο από τα τρία παιδιά είναι κορίτσια και το τρίτο παιδί αγόρι που φαίνεται να είναι ηλικιακά λίγο μεγαλύτερο. Το ντύσιμο των εικονιζόμενων προσώπων υποδηλώνει την κακή/χαμηλή κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση και αυτό το καταλαβαίνουμε και από το γεγονός ότι κάθονται στο έδαφος επάνω στις πέτρες και τα χώματα. Ακόμη, τα παιδιά και η γυναίκα στα δεξιά δεν φορούν παπούτσια και είναι ξυπόλητα σε αντίθεση με την γυναίκα στα αριστερά που κάτι φαίνεται να φοράει στα πόδια της όπως κάλτσες ή παλιά παπούτσια. Όσον αφορά τον τρόπο ντυσίματος τους φαίνεται να φορούν σκούρα χρώματα με επικρατέστερο το μαύρο και το ύφασμα των ρούχων φαίνεται φθηνό και παλιό. Πιο συγκεκριμένα και οι δύο γυναίκες φορούν μαύρο τσεμπέρι και φούστα (χαρακτηριστικά της εποχής). Η εκ των δεξιών φοράει λευκό μακρυμάνικο πουκάμισο με μαύρο γιλέκο και η εκ των αριστερών πιθανόν μαύρη ζακέτα και μαύρη μπλούζα. Τα δύο κοριτσάκια είναι ντυμένα με φορέματα ενώ το αγοράκι με ένα φαρδύ μαύρο παντελόνι κι ένα πιο ανοιχτόχρωμο πουκάμισο που φαίνεται πολυφορεμένο. Σύμφωνα και με την λεζάντα καταλαβαίνουμε ότι η γυναίκα (μάλλον μητέρα των παιδιών) ψάχνει τα μαλλιά των παιδιών για τυχόν παράσιτα όπως ψείρες που ήταν πολύ συχνό φαινόμενο εκείνη την εποχή και ίσως έτσι εξηγείται και το κοντό μαλλί των δύο μικρών κοριτσιών. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως ακόμα και το μικρό αγοράκι ψάχνει τα μαλλιά του μικρού κοριτσιού που πιθανόν να είναι αδερφή του. Επιπρόσθετα, η σκιές στον τοίχο καθώς και το χεράκι του μικρού κοριτσιού μπροστά στα μάτια του μαρτυρούν την παρουσία ήλιου και άρα η λήψη πραγματοποιήθηκε ημέρα. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της φωτογραφίας η λήψη έγινε Νοέμβριο πράγμα που διαφαίνεται και από το ξεραμένο φυτό που κρέμεται από τον τοίχο.
• Λεύκα κομμένη από κέλυφος που χρησιμοποιείται για την εγκατάσταση σερβικής τηλεφωνικής γραμμής
  Στη φωτογραφία βλέπουμε δύο σέρβους στρατιώτες (μέσης ηλικίας) μέσα σε κατεστραμμένο σπίτι, όπου μάλλον κατέφυγαν αφού πιο πριν μια οβίδα έριξε μια λεύκα που στήριζε την τηλεφωνική γραμμή την οποία είχαν εγκαταστήσει ή στην οποία εργάζονταν. Ενδεχομένως να πρόκειται για φωτογραφία που έβγαλαν οι ίδιοι οι στρατιώτες, οι οποίοι, αστειευόμενοι, ήθελαν με τον τρόπο αυτό να δείξουν και να τονίσουν την προχειρότητα των εγκαταστάσεων και το παράδοξο του πολέμου: τι πιο αναμενόμενο από την καταστροφή μιας πρόχειρα εγκατεστημένης τηλεφωνικής γραμμής από οβίδα! Όσον αφορά το σπίτι, πολύ πιθανό να έχει βομβαρδιστεί καθώς έχουν απομείνει μόνο οι πέτρινοι τοίχοι του και κάποια ξύλινα δοκάρια. Πίσω από τους δύο άνδρες υπάρχει ένα άνοιγμα σαν πόρτα εισόδου. Λίγο πιο δεξιά υπάρχει ένα ξύλινο παράθυρο μέσα από το οποίο διακρίνεται η φιγούρα ενός ανθρώπου (πιθανόν άνδρα) ενώ και στα αριστερά της εικόνας διαφαίνεται μία πόρτα. Η συγκεκριμένη λήψη θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είναι σκηνοθετημένη καθώς και οι δύο εικονιζόμενοι άνδρες έχουν στραμμένο το σώμα τους προς τον φακό και μάλιστα εκείνος που βρίσκεται στα δεξιά της φωτογραφίας έχει στραμμένο και το βλέμμα του. Και οι δύο παρατηρούμε ότι φορούν καπέλο, την ίδια στολή, από κάτω κάτι σαν γκέτες και παπούτσια. Ακόμη, ο ένας μόνο από τους δύο έχει μουστάκι ενώ συγχρόνως φορούν και διαφορετικό καπέλο/μπερέ που ίσως υποδηλώνει κάποια διαφορά στο αξίωμα τους. Γενικότερα λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα η κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση δεν πρέπει να είναι ψηλή αλλά ούτε και πολύ χαμηλή. Παρατηρώντας λίγο πιο προσεκτικά βλέπουμε πως ο άνδρας στα δεξιά που κάθεται σταυροπόδι, κρατά ένα σημειωματάριο και μία πένα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως κρατά ημερολόγιο της κάθε μέρας και των σημαντικότερων γεγονότων ή κάποιο αρχείο. Επίσης, κρίνοντας από το φως του ήλιου που εισέρχεται από το παράθυρο και το άνοιγμα του κτιρίου, η λήψη σίγουρα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας και μήνα Νοέμβριο (γ ‘αυτό και το ζεστό ντύσιμο των στρατιωτών). Τέλος, κάτω δεξιά ανάμεσα στις πέτρες του τοίχου παρατηρούμε ξεραμένα χόρτα. Αυτό σημαίνει ότι αυτό το κτίριο μάλλον εδώ και καιρό είναι παρατημένο.
• Κεντρικός δρόμος: Πλακόστρωση του δρόμου
  Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει την πλακόστρωση ενός κεντρικού δρόμου, του χωριού Νίκη της Φλώρινας. Στην φωτογραφία δεν παρατηρείται σκηνοθεσία, αφού όσοι άνθρωποι απεικονίζονται, δεν φαίνεται να δίνουν βάση στον φακό. Το σημείο λήψης της φωτογραφίας είναι στο κέντρο του δρόμου, με τον φακό να είναι επίσης στραμμένος στην ευθεία του δρόμου. Ο δρόμος είναι χωμάτινος και όσοι άνθρωποι διαφαίνονται καθαρά, είναι άνδρες που εργάζονται. Στα πόδια τους υπάρχουν διάσπαρτα μικρές πλάκες, τις οποίες και χρησιμοποιούν για την υλοποίηση και τελειοποίηση του έργου. Κάποιοι από αυτούς στέκονται όρθιοι, κάποιοι δουλεύουν σκυφτοί και κάποιοι μεταφέρουν υλικά σε καρότσες. Στο βάθος κεντρικά, υπάρχει ένα άλογο, το οποίο σέρνει μια άμαξα. Δεξιά και αριστερά του δρόμου, επεκτείνονται κατοικίες και κτήρια του χωριού. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη την ημέρα και η εποχή του χρόνου είναι ο χειμώνας, γεγονός που υποδηλώνεται από την ενδυμασία των ανθρώπων άλλα και από τα δύο δέντρα στο βάθος αριστερά, στα οποία δεν παρατηρείται φύλλωμα.
• Γαλλικό νεκροταφείο
  Στην συγκεκριμένη φωτογραφία προβάλλεται ένα γαλλικό κοιμητήριο. Στον περιβάλλοντα χώρο δεν παρατηρούνται άνθρωποι, όμως γίνονται αντιληπτά, στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, κάποια σπίτια στο βάθος, το κτίριο του νεκροταφείου και τάφοι. Το κτήριο του νεκροταφείου, είναι χτισμένο στην γωνία. Έχει μια κεντρική πόρτα, ελάχιστα μικρά παράθυρα και το στέγαστρό του στηρίζεται σε κορμούς δέντρων. Κάποιοι γαλλικοί τάφοι -αν όχι όλοι- ανήκουν σε στρατιώτες, γεγονός που αποδεικνύεται από τα στρατιωτικά καπέλα τα οποία βρίσκονται κρεμασμένα σε τρείς από αυτούς. Κάθε τάφος είναι περιφραγμένος είτε από κορμούς δέντρων, είτε από τούβλα, είτε από κάγκελα και όλοι οι τάφοι έχουν περιφραχθεί μαζικά με σύρμα. Πάνω σε αυτούς υπάρχουν λουλούδια, στεφάνια και λευκοί σταυροί, με τους τελευταίους να υποδηλώνουν πώς πρόκειται για χριστιανούς. Το νεκροταφείο βρίσκεται στο χωριό Νίκη της Φλώρινας και η φωτογραφία έχει τραβηχτεί την ημέρα. Τέλος, η εποχή του χρόνου είναι ο χειμώνας.
• Η κατάληψη της Φλώρινας (1917). Οι υπολοχαγοί Escaffre και Martin, επίτροποι του σταθμού
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία (Εικόνα 170) βλέπουμε δύο λοχαγούς και έναν σταθμάρχη να συνομιλούν στην είσοδο του σιδηροδρομικού σταθμού της Φλώρινας το 1917. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από το ύψος των ανθρώπων που υπάρχουν σε αυτή με σημείο του ορίζοντα να μη μπορεί να προσδιοριστεί εύκολα. Παρατηρούνται αρκετά στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όπως το βουνό στο βάθος, ο ουρανός, το έδαφος, τα κλαδιά των δέντρων καθώς και στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος όπως το κτήριο του σιδηροδρομικού σταθμού, το κτήριο πίσω και οι ξύλινοι πάσσαλοι. Στη φωτογραφία παρατηρούνται συνολικά τέσσερεις άνθρωποι. Οι τρεις άνθρωποι που βρίσκονται μπροστά από τον σταθμό είναι όλοι άντρες, μεγάλοι σε ηλικία καιέχουν φορέσει στρατιωτικές στολές, ενώ ο τέταρτος άνθρωπος βρίσκεται πάνω σε μια σκιά στην αριστερή πλευρά του σταθμού. Στο περιβάλλον της φωτογραφίας, φαίνονται ξερά κλαδιά δέντρων και ένα μικρό κτίριο στην αριστερή πλευρά της εικόνας. Η εποχή του χρόνου πρέπει να είναι φθινόπωρο ή χειμώνας καθώς η ενδυμασία των ανθρώπων και τα μη ανθισμένα δέντρα μαρτυρούν κρύο περιβάλλον.
• Στον τομέα της Φλώρινας (Ιανουάριος 1917). Άποψη από Λοζάνη
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία (Εικόνα 169) φαίνεται να αποτυπώνει μια χιονισμένη τοπογραφία με μαύρα σύννεφα στον ουρανό, υποδηλώνοντας κρύο και άσχημες καιρικές συνθήκες. Το δέντρο μπροστά δείχνει να έχει ξερά κλαδιά, πιθανότατα λόγω της κρύας εποχής. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από ψηλό σημείο και κοιτάζει, πιθανόν, προς την δύση. Οι τρεις άνθρωποι που κάθονται δίπλα στο δέντρο φαίνεται να είναι μεσήλικες, δηλαδή κοντά στα 50 χρόνια, άντρες και ντυμένοι με ζεστά ρούχα. Ένας από αυτούς έχει μουστάκι και καπέλο, ενώ οι άλλοι δύο φορούν επίσης καπέλα. Επίσης, ο ένας από αυτούς φαίνεται να τρώει κάτι, ενώ οι υπόλοιποι συζητούν μεταξύ τους. Ένας από αυτούς κρατάει ένα τσιγάρο και φαίνεται να ετοιμάζεται να το ανάψει, ενώ οι άλλοι δύο συζητούν. Ένας από τους κυρίους καθίστει πάνω σε μια πέτρα, ενώ ο τρίτος τρώει κάτι. Το δέντρο μπροστά τους έχει ξερά κλαδιά, πιθανότατα από το κρύο του περιβάλλοντος. Η φωτογραφία παρουσιάζει στοιχεία κυρίως από το φυσικό περιβάλλον, όπως ο ουρανός, το βουνό, τα χιόνια, τα δέντρα, το έδαφος, το χώμα, η πάχνη και η ομίχλη ενώ δεν φαίνεται να έχει στοιχεία από το ανθρωπογενές περιβάλλον παρά μόνο ανθρώπινες παρουσίες.
• Στους δρόμους της Φλώρινας (1916). Μουσουλμάνες στην αγορά της Φλώρινας
  Στη συγκεκριμένη φωτογραφία (Εικόνα 168) παρατηρούμε κάποιες γυναίκες να κάθονται στην άκρη ενός δρόμου και να συζητούν καθώς κοιτούν η μια την άλλη. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από χαμηλό σημείο, περίπου στο ύψος που βρίσκεται το χερούλι της πόρτας από πίσω τους και έχει φόντο ένα ξύλινο χτίσμα με πέτρινα θεμέλια. Παρατηρούμε στοιχεία κυρίως από το ανθρωπογενές περιβάλλον όπως τα κτήρια, ο δρόμος, τα ρούχα και τους πάγκους αλλά όχι από το φυσικό περιβάλλον. Πρόκειται για μουσουλμάνες γυναίκες, 8 στο σύνολο με ένα κοριτσάκι μικρό στα αριστερά, μεγάλες σε ηλικία πάνω από 70 χρόνια στην αγορά της Φλώρινας το 1916. Ας υποθέσουμε ότι απεικονίζει γυναίκες που φορούν παραδοσιακές μουσουλμανικές ενδυμασίες και βρίσκονται σε μια αγορά. Η αγορά απεικονίζεται σε μια κεντρική πλατεία, με κτίρια και καταστήματα στο παρασκήνιο. Η φωτογραφία είναι ασπρόμαυρη και παρουσιάζει ένα ιστορικό στιγμιότυπο από τη ζωή της πόλης της Φλώρινας στην αρχή του 20ού αιώνα. Η εποχή του χρόνου μοιάζει να είναι ανοιξη καθώς τα ρούχα τους είναι μακριά αλλά όχι χοντρά.